حسین اسمعیلی قلزم - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه، گروه منابع طبیعی
وحید غلامی - استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان، گروه مرتع و آبخیزداری

در اراضی جنگل کاری شده نسبت به جنگل های طبیعی به دلیل تغییرات در ساختمان خاک، تفاوت در تراکم پوشش گیاهی، میزان لاشبرگ، ارتفاع درختان و سایر عوامل، پاسخ هیدرولوژیک و پتانسیل تولید رواناب و حتی میزان رسوب متفاوت خواهد بود. در تحقیق حاضر مقایسه ای بین جنگل های طبیعی و دست کاشت در سطح حوضه کسیلیان واقع در استان مازندران انجام پذیرفته است. ابتدا با آنالیز همپوشانی لایه های رقومی شیب، جهت شیب، مدل ارتفاعی رقومی و خاک در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، واحدهای همگن تعیین شد. سپس موقعیت پلات های زوج (در جنگل طبیعی و دست کاشت) در سطح واحدهای همگن تعیین و با بازدید میدانی نهایی شد. موقعیت پلات ها به گونه ای انتخاب شد که با فرض شدت بارش یکنواخت در سطح منطقه، تغییرات میزان رواناب در پلاتهای زوجی تابعی از نوع و شرایط پوشش درختی باشد. حجم رواناب و هدر رفت اولیه در هر پلات بعد از بارش اندزه گیری شده، سپس پارامتر هدر رفت اولیه در مدل بارش- رواناب برای مقایسه پتاسیل تولید رواناب زیرحوضه هایی با اراضی جنگلی طبیعی و دست کاشت استفاده گردید. مدل بارش-رواناب با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی (الحاقیه HEC-GeoHMS) و مدل هیدرولوژیک HEC-HMS ارایه شد. نتایج تحقیق نشان داد که جنگل های دست کاشت به دلیل دارا بودن تراکم و تاج پوشش کمتر، لاشبرگ کمتر، تغییرات نامناسب در ساختمان خاک از جمله تراکم خاک در اثر تردد، دارای نفوذ کمتر و هدررفت اولیه کمتر و در نتیجه رواناب بیشتری می باشد. همچنین پتانسیل تولید رواناب در سطح اراضی جنگل کاری شده چندین برابر اراضی جنگلی طبیعی است.

جنگل طبیعی، جنگل دست کاشت، جنگل کاری، رواناب، پلات زوجی، مدل HEC-HMS، حوضه کسیلیان