مهسا اعلایی اردکانی - مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذا، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
مهرنوش شیردلی - مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذا، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران
بهادر حاجی محمدی - مرکز تحقیقات سلامت و ایمنی غذا، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، یزد، ایران

استفاده بیش از حد کشاورزان از کودهای شیمیایی دارای ازت برای افزایش رشد رویشی، عامل آلودگی گیاهان به خصوص انواع برگ پهن شده است. طبق رهنمود سازمان جهانی بهداشت و آخرین استاندارد ملی کشور، حداکثر مجاز یون نیترات در آب آشامیدنی 50 میلی گرم در لیتر بر حسب نیترات و 10 میلی گرم در لیتر بر حسب نیتروژن است و بر این مبنا یک مقدار رهنمودی مشروط برای نیتریت به میزان 3 میلی گرم در لیتر پیشنهاد شده است. نیترات یک ماده غیر ضروری برای انسان بوده وافزایش بیش از حد آن اثرات نامطلوبی دارد. تحقیقا ت نشان داده 90% از نیتر ات ورودی به بدن انسان از طریق سبزیجات و میوه ها می باشد. اولین مرحله در ایجاد عوارض زمانی است که نیترات در دستگاه گوارش به فرم نیتریت تبدیل شود. نیتریت عامل اکسید شدن آهن موجود در هموگلوبین گلبولهای قرمز شده و عامل از دست دادن توانایی حمل اکسیژن آن می شود، در نتیجه آن ممکن است سلول ها بمیرند. درکودکان زیر شش ماه بر خلاف بزرگسالان ، سیستم آنزیمی به دلیل عدم تکامل ، توانایی کاهش متهموگلوبین به هموگلوبین را ندارند و مت هموگلوبینمیا(سندروم نوزاد کبود) اتفاق میافتد. همچنین در افراد سالمند که به دلایلی سیستم آنزیمی آنها صدمه دیده ممکن است عوارض شدید تری را به دنبال داشته باشد. همچنین زنان باردار نیز جزو گروه پر خطر برشمرده می شوند.به هر حال افزایش غلظت نیترات و نیتریت عامل خطراتی از نظر سلامتی است که با ایجاد آگاهی در مصرف کننده و تولید کننده می توان با استفاده ازراه کارهایی از میزان آن کاست. لذا هدف از این تحقیق مروری بر خطرات ناشی از مصرف بیش از استاندارد نیتریت و نیترات بر سلامتی انسان است. روش کار: مطالعه مروری حاضر، حاصل از بررسی برخی از نتایج تحقیقات و مقالات منتشر شده مرتبط با این حیطه و با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی مختلف نظیر sience direct، Civilica، Iranmedex،Google Scholar ، Magiran بوده و با بهره گیری از کلید واژه های نیترات ونیتریت، سلامت ، عوارض ، بیماری، صورت گرفته است. نهایتا با مطالعه عناوین و چکیده ها، برخی از مقالات مرتبط با این حیطه انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفت.نتیجه گیری: راه کار های بسیاری برای کاهش میزان آلاینده نیترات و نیتریت و به تبع آن آلودگی انسان پیشنهاد شده اما مهم ترین و اولین گام بالا بردن آگاهی کشاورزان و تولید کنندگان از مضرات آن و ارایه جایگزین های مناسب این مواد می باشد. علاوه بر این بالابردن آگاهی عمومی مصرف کنندگان در مورد مضرات این آلاینده می تواند به تصویب قوانین و اقدامات اجرایی برای جلوگیری از آلودگی بیش از حد مواد غذایی بینجامد وسطح نظارت ارگان های مربوطه را افزایش دهد

نیتریت ونیترات ، سلامت، آگاهی، خطرات