مریم اعتمادیان - دانشجوی کارشناسی ارشد
اکبر حسنی - استادیار گروه علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان

کاربرد اسیدهای آلی ارزان قیمت مانند اسید سیتریک و اسید استیک در کشاورزی، علی رغم تاثیرات مثبت آن در خاک های آهکی و همچنین قیمت مناسب آنها، هنوز در کشور ایران رایج نمی باشد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر کاربرد اسید استیک و اسید سیتریک در رهاسازی برخی عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان و افزایش قابلیت جذب آنها در خاک های آهکی می باشد. برای بررسی رهاسازی عناصر غذایی توسط اسیدهای آلی، از دو نمونه خاک آهکی بافت لومی استفاده شد. عصاره گیری از خاک ها با محلول های اسید سیتریک و اسید استیک با غلظت های یک و 10 میلی مولار و آب مقطر به عنوان شاهد به مدت 2 ساعت انجام شد. در عصاره به دست آمده غلظت عناصر غذایی پتاسیم، فسفر، آهن، روی، مس و منگنز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با کاربرد اسید اسیتریک و اسید استیک، رهاسازی عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان مانند فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز و در سطح کمتر روی و مس افزایش می یابد. غلظت فسفر آزاد شده از خاک 1 در تیمار اسید استیک در غلظتهای 1 و 10 میلی مولار به ترتیب 84/4 و 44/8 برابر تیمار شاهد بود. تاثیر اسید استیک در رهاسازی فسفر، پتاسیم و روی بیشتر از اسید سیتریک بود. اسید سیتریک نیز قادر به رهاسازی مقدار قابل توجهی آهن و منگنز از خاک ها شد. مقدار آهن آزاد شده از خاک 2 در غلظت یک میلی مولار و 10 میلی مولار به ترتیب 7/5 و 271 برابر تیمار شاهد به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده بجای کاربرد بی رویه کودهای شیمیایی در خاک های کشاورزی (به ویژه در گلخانه ها) که منجر به تجمع کودها در خاک ها، ایجاد تاثیرات آنتاگونیسمی بر یکدیگر و افزایش هزینه تولید می شود، می توان کاربرد اسیدهای آلی ارزان قیمت مانند اسید سیتریک و اسید استیک را به عنوان بخشی از برنامه تغذیه گیاهان درنظرگرفت

اسید استیک، اسید سیتریک، خاک آهکی، رهاسازی فسفر