زیبا پیرمحمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
جهانگیر فقهی - استادیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ت

یکی از مسائل بسیار مهم و حساس در منابع طبیعی و بالاخص چنگل ها در شرایط حاضر مدیریت و کنترل بروز وضعیت و سیر حیاتی جنگل می باشد. این مهم با استفاده از تکنیک های فتوگرامتری و تفسیر عکس های هوایی با صرف هزینه کمتر و سرعت بالا (در مقایسه با عملیات زمینی) امکانپذیر خواهد بود. جنگل های زاگرس با 5 میلیون هکتار وسعت 40 درصد از سطح کل جنگل های ایران را بخود اختصاص می دهند. مهمترین نقش این جنگل ها حفاظت از آب و خاک می باشد. اما به دلایلی چون چرای شدید دام، زراعت در زیراشکوب جنگل، قطع درختان برای چوب سوخت و غیره در حال حاضر به اکوسیستم های حساس و شکننده ای تبدیل گشته و نیازمند برنامه ریزی اصولی در جهت حفاظت، احیاء و توسعه این جنگل ها ارزشمند می باشد. از آنجا که پوشش گیاهی موجود در این نوار قادر به تولید چوب قابل استفاده در صنایع مربوطه نمی باشد، نمی توان از حجم به عنوان فاکتوری مناسب در بررسی ها استفاده نمود، بنابراین با توجه به نقش این جنگل ها در حفاظت از آب و خاک فاکتور تاج پوشش مناسب ترین فاکتور در بررسی و پایش تغییرات می باشد. استفاده از عکس های هوایی به عنوان یکی از مهمترین داده های سنجش از دوری، با توجه به گستردگی سطح این جنگل ها در مقایسه با آماربرداری زمینی (به دلیل هزینه کمتر و سرعت عمل بالا) رایج شده است. در این راستا هدف بررسی حاضر تهیه نقشه طبقه بندی تراکم تاج پوشش با استفاده از تفسیر بصری- رقومی عکس های هوایی می باشد. بدین سامان عرفی چم حاجی از جنگل کاکارضا واقع در استان لرستان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد. 2 قطعه دیاپوزیتیو عکس های هوایی اسکن شده با مقیاس 1:40000 تهیه و به ارتوفتو تبدیل شدند. با استفاده از شبکه ای نقطه چین با اشتباه معیار کمتر از 0/05%، درصد تاج پوشش در سلول ها (درصد تاج پوشش) نقطه تراکم تاج پوشش بر اساس تعریف شورای عالی جنگل، مرتع و خاک سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور با 6 طبقه تراکمی تهیه گردید. مقایسه نقشه حاصله با نقشه تهیه شده توسط ازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور (4 طبقه تراکمی توسط مفسر تفکیک شده است) نشان می دهد که تعداد طبقات تراکمی و سطح آنها متفاوت می باشد. در این روش تفسیر نسبت به تفسیر بصری دخالت مفسر در فرآیند تفسیر به طور چشمگیر کاهش یافته، دارای سرعت عمل و دقت بالا بوده و منجر به تولید نقشه های یکسان توسط مفسرین مختلف می شود. با استفاده از عکس های هوایی می توان یک پایگاه داده مناسب برای پایش تغییرات در این جنگل ها ایجاد نموده و با به روز آوری آن در مدیریت پایداری این اکوسیستم ارزمند بکار برد.

عکس هوایی، ارتوفتو، شبکه نقطه چین، تراکم تاج پوشش، GIS