عارف جاور

توسعه شهرها باعث از بین رفتن محیط های طبیعی و زمین های صدایی شده است. بنابراین ایجاد و توسعه فضای سبز نقش مهمی در زندگی تمام موجودات از جمله انسان دارد. در حال حاضر دو در صد مساحت خشکی های کره زمین را شهرها تشکیل می دهد و شهر نشین ها از سه چهارم منابع طبیعی استفاده می کنند که با گسترش شهرنشینی سرعت کاهش منابع طبیعی رو به افزایش است. بنابراین استفاده از فناوری بام سبز که از تکنیک های پیشرفته فضای سبز است با وجود مشکلات به کارگیری به ساخت واحدهای گیاهی از جهات بسیاری مقرون به صرفه بوده و می تواند جایگزین مناسبی برای پارک های شهری باشد. بام سبز نه تنها سطحی است که با رنگ سبز پوشیده شده بلکه یک سطح زنده از گیاهان رویشی در لایه خاک بالای بام است. گاه این پوشش همراه با محافظ ریشه ای و اغلب با یک لایه زهکشی در زیر آن همراه است و گونه های گیاهان مقاوم در برابر خشکی در آن رشد می یابند. از گام های سبز همچنین با عنوان بام های زندگی زیاد می شود. نقش عمده با نسبت در مدیریت آب های ناشی از بارندگی، بازیافت آب، کاهش اثرات گازهای گلخانه ای، تنوع محیط زیستی در موجودات زنده شهری (گیاهان و جانوران)، محافظت از پوسته زمین، به جلوگیری از تابش اشعه فرابنفش به ساختمان، به ستود و تلطیف هوا، کاهش دما، معتدل نمودن هوای گرم، جلوگیری از آتش سوزی ساختمان ها، کاهش نفوذ تابش الکترومغناطیسی، بهبود کیفیت اقلیمی و ایجاد تهویه مطبوع در شهر، ایجاد چشم اندازهای زیبای شهری، مطبوعیت و مطلوبیت فضاهای شهری، پاکیزگی و کاهش آلودگی هوا، ذخیره انرژی، کاهش آلودگی صوتی کاهش هزینه های مربوط به نگهداری و تمیز سقف ساختمان، ایجاد محیطی آرام در نواحی پر ازدحام شهری برای افراد معلول و جانباز و همچنین به عنوان فضای جدیدی برای فعالیت های تفریحی، برگزاری مراسم و بالا بردن امنیت قضایی شهر (کشاورزی) به کار می رود. اما این فناوری سبز و هنر معماری نوین در ایران که سرانه فضای سبز آن از حد متوسط استاندارد نیز پایین تر است علت ناآگاهی و عدم شناخت مردم و بی توجهی مسیولان همچنان ناشناخته و مهجور مانده است. پرداختن به این فناوری می تواند از بزرگ ترین تحولات مثبت محیط زیستی در شهرها محسوب شود. متاسفانه این طرح با وجود کارکردهای بالقوه قابل توجه آن بیشتر در حد ایده در مدیریت شهری باقی مانده است. این پژوهش به صورت پیمایش و با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی سعید در شناسایی چالش های عدم گسترش بام های صفدر ایران بنا بر ضرورت های محلی را دارد. توف در این راستا ابتدا با بررسی منابع و تجربیات مختلف در زمینه توسعه بام های ثبت و استفاده از آرای متخصصان مربوط، ابعاد اصلی عدم توسعه بام سبز مورد سوال قرار گرفت که حاصل آن تعیین شش محور اصلی بود. آرای متخصصان نسبت ارجحیت و اولویت معیارها و راهبردها، ارزیابی شد و با تلفیق نتایج خاص، اولویت نهایی راهبردها به دست آمد. در این مقوله موانعی چون هزینه های متفاوت استقرار، عدم نگرش به عنوان راهکار زیست محیطی، ارزان بودن حامل های انرژی، وجود دارد همچنین در طیف میانی، فقدان ضوابط مدون دستوری، عدم سازگاری به لحاظ هنجاری، نبود صنعت بومی باغ سبز و در نهایت خلا پژوهش های کاربردی در این زمینه در کنار نبود طرح هایی با توجیه اقتصادی و نبود شناخت ذهنی و عینی از مزایای بام سفید در ذهن شهروندان از جمله خط مشی ها و اولویتی معیارها و راهبردهای اجرایی بر سر راه توسعه باغ های سبز محسوب می شود. راهکار پیشنهادی استفاده از تجربیات موفق در بهره گیری از بام های صددر صد کشورهای پیش رو برای ارتقای کیفی محیط های شهری در کنار سایر مزیت های این تکنولوژی سبز با استفاده از بخش دولتی و بسترسازی برای حضور بخش خصوصی است.

بام سبز شهری، محیط زیست شهری، اکوسیستم شهری، ارتقای کیفیت محیط، نحلیل سلسله مراتبی