فردیس فیض بخش - دانشگاه تربیت مدرس، دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده ی هنر و معماری
محمد خزایی - دانشگاه تربیت مدرس، استاد دانشکده ی هنر و معماری، مسیول مکاتبات
حسنعلی پورمند - دانشگاه تربیت مدرس، استادیار دانشکده ی هنر و معماری

در این نوشتار به مسیله کالبدشکافی معنای کعبه مقدس پرداخت می شود و ابعاد گوناگون آن به ویژه از نظر نسبت حالی که میان ساختارهای رمزی و نمادین و وجوهی که در آن به شکل نمادینه و دلالت های معنایی وجود دارد مورد بررسی قرار می گیرد. در عین حال کارکردهای معنوی و معنای کعبع نیز مورد مطالعه قرار می گیرد. در این پژوهش به یک پرسش پاسخ داده می شود که چگونه کعبه مبارک به خودی خود یک ماندلای طبیعی است و این که این ماندلای طبیعی ، چه ویژگی هایی دارد و معانی مستتر در این ماندلا و عزیز و مقدس شیست در اینجا بیشتر با استفاده از روش نمادشناسی، مطالعات تطبیقی و به ویژه با روش هرمنوتیک تفضیلی و تحلیل های هرمنوتیکی و در ادامه با ایالت ها و استنباط های منطقی به کشف معانی نهفته در دل این بنای کلیدی و محوری اسلامی و در اصل جهانی پرداخته می شود و به طور معنایی آن را هم می یابیم. در اینجا ابعاد گوناگون فرمی و ساختاری و همچنین ویژگی ها و کیفیت های ظاهری و درونی و مضامین و درون مایه های کعبه و تفسیرها و دلالت های اسلامی و به ویژه مفاهیم موجود در کتاب آسمانی و همچنین حکمت اسلامی مورد مطالعه قرار می گیرد. برخی از نتایجی که از این پژوهش حاصل می شود عبارتند از اینکه کعبه بزرگ ترین ماندلای طبیعی و زنده جهان است که در ساختاری معمارانه - انسانی شکل گرفته است و با خود برده حج گذار از اجزای تشکیل دهنده آن است و از طریق حضور در این نماد زنده وحدت را به شکل عملی تجربه می کنند، کعبه محور عالم و مرکز جهان است کعبه نمادی از مرکزیت ذات الهی است که همه کیهان و موجودات به گرد آن در گردش اند.

کعبه، نمادشناسی، ماندالای طبیعی، حکمت اسلامی، معماری مقدس