نسیبه فرهادیان - کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
عبدالحسین کلانتری - استادیار و هیات علمی، دانشگاه تهران

پژوهش های گذشته نشان داده است که میزان مشارکت در فعالیت های داوطلبانه و انجمن های مردمی پایین می باشد. لذا حداقل مشارکتی که در سازمان های مردم نهاد صورت می گیرد مهم و قابل بررسی می باشد، این پژوهش برآن شد تا با روش کیفی گرندد تیوری در پی تبیین جامعه شناختی عوامل موثر بر مشارکت این کنشگران باشد . داده ها با مصاحبه نیمه ساختاریافته از موسس یا هییت مدیره سمن های محیط زیستی جمع آوری شده و سپس با کدگذاری باز، محوری، فرایندی و گزینشی به تحلیل داده ها پرداخته شد و با ارایه مدل و نظریه، ارتباط یافته ها ترسیم شد. دو مقوله ی دغدغه مندی و معنای زندگی به عنوان مقوله های مرکزی مشخص شدند، این دو مقوله موثرترین عوامل برای حضور فعال و خودجوش مشارکت کنندگان در سمن ها است، در واقع دغدغه مندی حالت های عاطفی، ذهنی و روانی کنشگران می باشد که آنها را وادار به حرکت های گروهی و سازمان یافته برای اثربخشی و بهبود اوضاع محیط زیست می کند و چنین اقداماتی به آنها هم حس رضایت درونی و آرامش می دهد و هم زندگی و حیات را نیز معنادار می کند. قابل توجه است که دغدغه مندی در مشارکت اجتماعی با ویژگی هایی متمایز از سایر دغدغه ها می باشد. از دیگر عوامل موثر بر مشارکت مقوله های ویژگی های شخصیتی، تجربه های دوران زندگی و نظام ارزشی می باشند. به طور کلی عوامل موثر در مشارکت شامل: دغدغه مندی، یافتن معنای زندگی، نظام ارزشی، حمایت اطرافیان، اراده داشتن، کسب آرامش و رضایت خاطر و پاداش می باشد.

مشارکت اجتماعی، انگیزه، سازمان های مردم نهاد (سمن)، جنبش اجتماعی، محیط زیست