ارزیابی توان اکولوژیک استقرار و احداث سکونتگاه های جدید انسانی به منظور کاهش اثرات محیط زیستی (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)

در چند دهه ی اخیر، بسیاری از کشورها برنامه ریزی سرزمین براساس آمایش و ارزیابی توان اکولوژیک را مهم ترین ابزار و عامل تحقق توسعه ی پایدار و در خور به شمار آورده اند. بنابراین با توجه به وضعیت منابع زیستی کشور، لازم است هر گونه برنامه ریزی در خصوص توسعه و عمران ملی و منطقه ای با نگرش به استعداد و قابلیت های سرزمین و در چارچوب توان و گنجایش محیط و با اجرای دیدگاه و تفکر آمایشی و اصول پایداری توسعه که همانا توسعه متوازن و متعادل است، صورت گیرد.در این پژوهش ابتدا چارچوب نظری مورد بررسی قرار گرفت. سپس به منظور بررسی مکان یابی شهرهای جدید، براساس نظرات خبرگان و بررسی تحقیقات انجام شده، مولفه ها و معیارهای پیشنهادی، شیب، جهت، ارتفاع، هم دما، طبقات اقلیم، هم تبخیر، فاصله از گسل، طبقات زمین شناسی، زمین لغزش، بافت خاک، فرسایش خاک، فاصله از رودخانه، تراکم گیاهی، تیپ گیاهی، فاصله از مناطق حفاظت شده، فاصله از جاده ها، کاربری اراضی، فاصله از شهرها و فاصله از روستاها مشخص گردید. در ادامه مقایسات زوجی مولفه ها و معیارها به کمک 15 نفر از اعضای هییت علمی و کارشناسان متخصص که در حوزه ی برنامه ریزی محیط زیست تخصص داشته اند، صورت پذیرفته است. پس از انجام مقایسات زوجی، نقشه های عوامل موثر در مکان یابی شهرهای جدید محیط Idrisiاستانداردسازی شده و در محیط GIS، وزن هر کدام از این معیارهای موثر در لایه های مورد نظر تاثیر داده شده و نقشه ها ترکیب شدند تا مکان های مناسب احداث شهر جدیدبرای استان خراسان رضوی مشخص گردد. در نهایت نتایج نشان می دهد که 36/20 و 68/24 درصد از کل استان به ترتیب دارای توان بسیار نامناسب و نامناسب برای استقرار سکونتگاه های جدید می باشند. 82/29 درصد دارای توان متوسط و 11/14 درصد دارای توان مناسب و تنها 01/11 درصد از پهنه های استان دارای توان بسیار مناسب برای استقرار سکونتگاه های جدید می باشند

Keywords:

برنامه ریزی سرزمین , ارزیابی توان , آمایش سرزمین , توسعه پایدار