سیدمحمد رضی نژاد - استادیار گروه زبانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.
فریده الله یاری - دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.

ساختواژه یا صرف که با ساختار درونی کلمات سروکار دارد و جزیی از دستور زبان محسوب میشود، واژهسازی ازبحثهای مهم آن است. از فرآیندهای زایا و زیرشاخه واژهسازی، فرایند ساختواژه تکرار یا دوگان سازی است. این فرآینددر اکثر زبانهای بشری وجود دارد و از دیدگاه و نظریههای مختلف نگریسته شده است. یکی از این نظریهها نظریه بهینگی است که همواره در پی کشف مشترکات زبانی است. در این مقاله نیز چند نمونه از فرآیند تکرار در زبان کردی وفارسی بهصورت مقایسهای در چارچوب بهینگی مورد بررسی قرار میگیرد تا این مشترکات زبانی از دیدگاه بهینگیبیشتر و بیشتر جلوه کند و اینکه رتبهبندی محدودیتها در دو زبان در خصوص هرکدام از انواع فرآیند تکرار به چهصورت است و چه محدودیتهایی در ساخت واژههای مکرر در دو زبان دخیل هستند. روش تحقیق در این مقالهکتابخانهای است، دادههای زبان کردی از فرهنگ لغت کردی- کردی فارسی )هه نبانه بورینه 3( و برخی گویشوران این زبان و همچنین در زبان فارسی نیز از فرهنگ معین و مقاله شقاقی و حیدر پور استخراجشدهاند. یافتههای این بررسیحاکی از آن است که فرآیند تکرار در زبان فارسی و کردی بر اساس الگوهای ساختاری خاصی که دارد، دارای محدودیتهای خاصی است. محدودیتها در هر نوع از فرآیند تکرار در دو زبان سلسلهمراتب خاص خود را دارند. با توجهبه اینکه در برخی موارد تناقضهایی وجود دارد اما همواره شباهتها بیشتر از تفاوتهاست و فرآیند تکرار در چارچوب نظریه بهینگی الگوهای تقریب ا همسانی در زبان فارسی و کردی دارد.

ساختواژه، فرآیند تکرار، نظریه بهینگی، رتبهبندی محدودیتها، زبان فارسی، زبان کردی