احسان مجیدی فرد - کارشناس ارشد زبان شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی
منیره جلیلی - کارشناس ارشد زبان شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد

زبانشناسی نقشگرا یکی از سه نگرش اصلی زبانشناسی نظری است که در آن نقش و معنا توامان در نظر گرفته می شوند. پژوهش حاضر از میان گرایش های مختلف این نظریه، نقشگرایی هلیدی را برگزیده است که سه نوع معنا را در بر میگیرد: فرا نقشتجربی، فرانقش میان فردی، و فرا نقش متنی. از این بین، در فرانقش میان فردی مطالعهی نگرش، جایگاه، فاصله اجتماعی، شخصیت بخشی و رابطه نویسنده با خواننده مد نظر میباشد. پژوهش حاضر تلاشی است در بررسی داستان کوتاه زن زیادی اثرجلال آل احمد با توجه به فرا نقش میان فردی از نظریهی نقش گرای هلیدی. در همین راستا، پس از تبیین مبانی این نظریه، ازمولفه های آن در تحلیل متن مورد مطالعه استفاده گردید و نتایج به صورت نمودارهای آماری به تصویر کشیده شد. نتایج حاصل نشان میدهد که بیشترین زمان به کار رفته در داستان کوتاه مذکور، زمان گذشته است ) 07 درصد(، و برای زمان آینده کاربردچندانی دیده نشد. استفاده از زمان گذشته می تواند نقش دانای کلی راوی را تقویت کرده و فاصله او تا واقعه و در نتیجه متن راحفظ کند و از این طریق راه را برای ارایه تحلیل از سوی او باز نماید. همچنین وجه خبری از سایر وجه ها بیشتر به کار رفته بود که گویای سبک روایی داستان می باشد. حضور وجه عاطفی در راوی زن نیز قابل توجه و مداقه است. وجه امری و زمان آینده به ندرت در داستان استفاده شده اند که مبین فاصله راوی داستان با ماجرا هستند. .

رویکرد نقش گرا، فرانقش میان فردی، داستان زن زیادی