مهدیه فلاح تفتی - کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

پیش از کوچ کردن طوایف آریایی هند و ایرانی از موطن مشترک اصلی، طوایف آریایی هند و اروپایی با هم زندگی می کرده اند و خدایانی را که مظاهر طبیعت بودند مانند آسمان، ماه ، خورشید، باد و آتش می پرستیدند ؛ ولی آریاییهای هند و ایرانی علاوه بر پرستش آتش، به پرستش سوما (اوستا) و نوشیدن افشره مخمر سبزه سوما علاقه داشته و غیر از مظاهر طبیعی به تعدادی خدایان نامحسوس نیز عقیده داشتند. طوایف ایرانی پیش از چهارده سده قبل از میلاد ، خدای میترا را پرستش می کردند. هنگامی که آیین آریایی در ایران گسترش یافت، اعتقاد اولیه آنان به عناصر طبیعی در برخی مناطق ایران صد سال دوام یافت. روزگاری که آیین مزدایی در برابر مهرپرستی قد علم کرد، بین پیروان دو آیین اختلاف عقیده پیدا شد و بدین جهت مزدا پرستی نتوانست تا مدتی در همه نقاط ایران گسترش یابد. دین ملی ایران در دوران پیش از اسلام، آیینی بود که از آن به مزدیسنا تعبیر می کنند؛ یعنی پرستش مزدا، خدای نیکی خردمند. چون پیامبری در ایران ظهور کرده بود که مردم او را زراتوشترا می گفتند، لذا دین ملی ایرانیان پیش از اسلام، از نام وی زرتشتی نام گرفت. در چنین شرایط یا اندکی پس از آن بود که دین های زروانی، میترایی، مانوی، مزدکی و ... مجال ظهور یافت.

دین، زرتشتی، مهرپرستی، پرستش