فاطمه احمدی نسب - استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
زینب افضلی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

در پژوهش حاضر با بررسی واژههای مشتق فارسی میزان و عوامل موثر در تیرگی و شفافیت صرفی آنها مطالعه شده است. بدین منظور با مطالعه آثار مختلف در حوزه واژگان زبان فارسی، 9 پسوند فارسی با بسامد و زایایی مختلف انتخابشده و در رابطه با هر کدام، چهار واژه مشتق انتخاب گردید و سپس بر اساس این سیاهه 28 واژهای، پرسشنامهای تهیه شد و از یک گروه 54 نفری از فارسیزبانان خواسته شد که واژگان مشتق پرسشنامه را تعیین کنند. در ضمن با 27 نفر از آنهامصاحبه شد و از آنها خواسته شد که دلایل خود را برای مشتق دانستن واژهها بیان کنند و اجزاء سازنده آنها را مشخص نمایند. بر اساس دادهها و رفتارهای زبانی مصاحبهشوندگان، واژگان مشتق فارسی به شش گروه واژگانی تقسیم شد. از علل تیرگی واژگان میتوان به انحراف معنایی واژه، تغییر آوایی ریشه، تغییر آوایی پسوند، بسامد کم ریشه و پسوند و همچنین تخصیص معنایی واژه اشاره کرد. در ضمن شفافیت واژه را میتوان به پربسامد بودن ریشه و وند، نظم معنایی واژه و کاربرد زیاد واژه در زبان نسبت داد

واژه مشتق، تیرگی، شفافیت، ریشه، پسوند، زبان فارسی، انحراف معنایی، تغییر آوایی