زهرا رفیعی راد - استادیار زبان و ادبیات عربی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد چالوس

یکی از ویژگی های شاخص پویایی یک فرهنگ، پویایی زبان آن است. به ویژه از حیث ورود واژگان، میزان وام گیری از زبان های دیگر، شدت تعامل یک فرهنگ با فرهنگهای دیگر را در زمینه های سیاسی اجتماعی اقتصادی نشان می دهد. زبان عربی به عنوان زبانی پویا و شکوفا در گذشته و حال و چه عصرهای جاهلی و اسلامی تاکنون نمود روشنی از این تفاعل و تعامل میان فرهنگها ی همسایه نظیر ایران و یونان است. چراکه واژگان بیگانه (معرب) در زمینه ساحت های ذکر شده در حوزه ی زبان عربی از تکثر بر خوردار است و صدها کلمه در باب زراعت، تجارت و سیاست، صنعت و دیانت و تربیت و .... وارد شده است و در این راستا مجموعه واژگان بیگانه (عجمی) که برای بیان مقاصد گوناگون به روش قواعد و بنا، ساختمان و حرکات و احکام زبان عربی نظیر ابدال، قلب، ادغام، حذف، معرفه و نکره، التقاء ساکنین و ... در حوزه تعریب جای می گیرد و اندیشمندانی نظیر سیبویه، جوالیقی، سیوطی و جوهری ضمن شمارش واژگان معرب در معجم های خود به بیان نظریات خویش در باب ساختار و قواعد و ویژگی ها و اشکال واژه معرب اشاره کردند. در این مقاله ضمن تعریف تعریب و بیان تاریخچه ی مختصری از آن قبل از اسلام تا عصر حاضر به ویژگی ها و اشکال واژگان معرب و نیز قواعد و قوانین حاکم بر تعریب اشاره می شود که به روش کتابخانه ای و توصیفی صورت گرفته است

تعریب، زبان، تعاریف، تاریخچه، قواعد و احکام، واژگان