مژگان محقق - کارشناس ارشد مدیریت اجرایی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران
محمدحسین نکویی - دکتری مدیریت اقتصاد، استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران

شهروند فردیست که در رابطه با حکومت از سویی برخوردار از حقوق سیاسی و مدنی بوده و از سوی دیگر در برابر آن تکلیف هایی را بر عهده دارد. این حقوق و تکالیف از زمان ایجاد شهرها تا کنون همواره مورد توجه بوده، با این تفاوت که تا قبل از دو سه قرن اخیر به دلیل نادیده گرفته شدن حقوق مردم توسط اغلب حکومت ها، عمده مباحث بر حقوق شهروندی متمرکز بوده تا رفتارهای شهروندی، رفته رفته با پیشرفت جوامع توجه به مباحث رفتار شهروندی قوت یافت تا آنجا که در دهه های اخیر مقالات بسیاری در رشته های مختلف پیرامون این موضوع به نگارش در آمده است. سازمان ها به منظور رقابت در صحنه جهانی، ارضای نیازها و انتظارات مشتریان و سازگاری با ماهیت در حال تغییر شغل، خواهان کارکنانی هستند که بیش از وظایف شرح شغل خود فعالیت می کنند، به فراسوی انتظارات می روند و به میل و خواست خود به رفتارهایی دست می زنند که جزء وظایف رسمی شغلشان نیست. این رفتارها با مفاهیم رفتارهای پیش اجتماعی، رفتارهای فرانقشی، عملکرد زمینه ای، رفتارهای خود جوش و رفتار شهروندی سازمانی مد نظر قرار گرفته اند که به رقابت و بهبود کارآمدی و عملکرد سازمان کمک می کنند و تلاش می کنند با ارایه راهکارهایی در جهت افزایش مواردی همچون تعهد سازمانی، بهبود عملکرد، رضایت مشتریان و رضایت شغلی گام های موثری در راستای اهداف سازمان بردارند. به علاوه رغبت و تمایل به رفتار شهروندی به علت رقابت های روز افزون جهانی، اهمیت نوآوری، انعطاف پذیری، بهره وری و پاسخگویی به شرایط بیرونی پیوسته در حال افزایش است. بر این اساس از آن به عنوان یکی از منابع بسیار مهم سازمان یاد می شود. مقاله حاضر نیز با مرور نظرات پیرامون رفتار شهروندی، تعاریف و مفاهیم آنرا بر شمرده و ابعاد و عوامل موثر در بروز آن را بیان می دارد.

رفتار شهروندی سازمانی، رفتارهای فرانقشی، رفتارهای خودجوش