سیدعلی آل یاسین - استادیار ، گروه روانشناسی بالینی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران
روح الله غلامی - دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

تقریبا تمام صاحبنظرانی که درباره انسان و ماهیت وی سخن گفته اند، به طور ضمنی نوعی بینش یا فرضیه را درباره طبیعت انسان پذیرفته اند.فرضیه های آنها به احتمال قوی، ریشه در تجارب شخصی شان دارد و نوع نگرش آنها را نسبت به زندگی نشان می دهد. روانشناسان، به ویژهنظریه پردازان شخصیت نیز از این قاعده مستثنا نیستند. برداشت های متفاوتی که از طبیعت انسان توسط نظریه پردازان ارایه شده اند، شرایطی رابه وجود می آورند که امکان مقایسه معناداری را بین دیدگاه های آنها فراهم می کند. آن برداشت ها بی شباهت به نظریه های شخصی نیستند؛ آنهامعیارهایی هستند که به کمک آنها نظریه پردازان، خودشان و دیگران را ادراک می کنند و براساس آن، نظریه های خود را بنا می نهند. درستهمان گونه که رفتار فرد، تحت تاثیر نظریه شخصی درباره ماهیت انسان قرار دارد، سیر روانشناسی نیز از برداشت های روانشناسان درباره ماهیتانسان اثر می پذیرد. بدون تردید، این برداشت هایی که نظریه پردازان از ماهیت انسان دارند، در واقع به یک سلسله سوالهایی بنیادی دربارهسرشت آدمی مربوط می شود که هنوز هم این سوالها برای متفکران مطرح است و می توان ادعا کرد این سوالها با ویژگی های اصلی انسانارتباط دارد.درباره طبیعت و ماهیت آدمی، نظریه های فراوانی وجود دارد که اغلب با هم در تعارض اند. این نظریه ها را می توان در دو دسته کلیقرار داد؛ مادی و الهی. کسانیکه هستی را با ماده مساوی می پندارند، یا دست کم انسان را پدیده ای کاملا مادی تلقی می کنند، جزو دسته اولقرار دارند. در مقابل، آنهایی که علاوه بر بعد مادی، به جنبه غیرمادی انسان نیز اعتقاد دارند وبرای اوعلاوه برجسم، روح نیز قایل اند، متعلق بهدسته دوم هستند.

انسان، اسلام، فروید