مهدی مومنی - استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه پیام نور تهران

اصول قانونی بودن جرم ومجازات، یکی از اصول کلی حقوقی مشترک در نظام های بزرگ حقوقیجهان است. اساسنامه دیوان کیفری بین المللی (ICC) این اصول را از جمله حقوق قابل استناد واجرا در دادرسی های کیفری بین المللی برشمرده است.دادگاه های کیفری بین المللی نورنبرگ وتوکیو، هرچند حاصل مشارکت دو نظام رومی ژرمنی وکامن لو بودند. اما تفوق آمریکا باعث شد کامن لو، نمود بارزتری بیابد. در این محاکمات با تمسکبه مفهوم انتزاعی عدالت، اصول قانونی بودن جرم ومجازات به میزان زیادی از نظام حقوقی رومیژرمنی فاصله گرفته است.سوال اصلی این است که آیا عدالت جایگزین مناسبی برای اصل قانونی بودن است با این فرضیهکه؛ هر چند این دو دادگاه کیفری بین المللی، عدالت را جایگزین قانون دانستند اما تلاشهایبعدی سازمان های بین المللی و دکترین حقوقی، عدم کفایت دکترین عدالت را ثابت کرد. نتیجهاینکه ؛ امروزه در گستره حقوق بین المللی کیفری، دکترین قانونی بودن جایگزین دکترین عدالتشده است.

اصل قانونی بودن، جرم ، مجازات، دادگاه های نورنبرگ و توکیو