کوروش روستا - دانشیار گروه ترویج کشاورزی و توسعه روستایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
النوش نیک منش - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

تعاونی های تولید به عنوان نظام بهره برداری کارآمد در عرصه کشاورزی ایران، نقش مهمی در دستیابی به معیشت پایدار و برقراری نظام پایدار اقتصاد در نواحی روستایی ایفا می کنند. تعاونی های تولید با فراهم آوری بستر همکاری بین بهره برداران و ایجاد جریان های اطلاعاتی در بخش های مختلف تولید، خدمات و بازاریابی ، زمینه ای مناسب جهت استمرار و پایداری نظام اقتصاد روستایی بوجود می آورند. اقتصاد روستاها به دلیل فقر منابع ارتباطی و اطلاعاتی و نبود سرمایه گذاری در فن آوری های زیربنایی با مشکلات عدیده ای از قبیل پایین بودن بهره وری منابع تولید، نوسان شدید تولید محصولات، آشفتگی بازار فروش محصولات، ضعف سرمایه گذاری و آفت زدگی شدید محصولات مواجه اند. برای برون رفت از چالش های فوق و خروج از وضعیت ناپایدار کنونی روی آوری به فعالیت های تعاونی امری اجتناب ناپذیر است. از این رو درمقاله حاضر سعی شده است یا رویکردی جامع در قالب تحقیق توصیفی-تحلیلی نقش تعاونی های تولیدروستایی در پویایی اقتصاد روستایی در سطح استان خراسان جنوبی مطالعه شود. جامعه آماری تحقیق را اعضاء تعاونی های تولید در استان خراسان جنوبی تشکیل داده اند که تعداد آنها بالغ بر 13106 نفر می باشند،از بین این جامعه 208 نفر براساس فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای مورد ممطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ(0/71)مورد تایید قرار گرفت.یافته های توصیفی نشان داد که 71/4% پاسخگویان کارکرد آموزشی 65% کارکرد فنی ،69/5% کارکرد اقتصادی و 64/8%کارکرد زیست محیطی تعاونی های تولید را ضعیف و نسبتا ضعیف ارزیابی نموده اند. علاوه بر این 63/8% پاسخگویان سیستم اقتصاد روستایی را ناپایدار ارزیابی نموده اند. یافته های تحلیل همبستگی حاکی از آن است که بین کارکردهای مختلف تعاونی تولید و پایداری سیستم اقتصاد روستایی علی رغم ضعف تعاونی های تولید در این زمینه همبستگی مثبت ومعنی داری ،جز کارکرد زیست محیطی که رابطه منفی و معنی داراست در سطح 1% خطا وجود دارد.

تعاونی تولید، اقتصاد روستایی، خراسان جنوبی