مژده رفیق - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
عبدالمجید نورتقانی - استادیار، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
فاطمه مظفری - مربی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

کارکرد فضاهای باز جمعی در معماری سنتی ایران بسیار مشهود است. با ورود معماری مدرن، نقش این فضاها که کیفیت زندگی اجتماعی در فضاهای شهری را بهبود میبخشد، رو به افول است. پژوهش حاضر معطوف به بررسی فضای بازخانه و محلات سنتی و نقش آن در ایجاد احساس امنیت در بین ساکنان است. عوامل بسیاری در ایجاد امنیت نقش دارند که یکی از بهترین راهکارها جهت تامین امنیت، طراحی محیطی است و در این میان طراحی فضاهای باز نقش مهمی ایفا میکند. ضرورت پژوهش از آن جهت است که نقش فضاهای جمعی در محلات امروزی در حال از بین رفتن است که یکی از دلایل آن، عدم طراحی فضاهای باز کارآمد میباشد. در مسیر پژوهش به معرفی انواع فضاهای باز پرداخته میشود، در مراحل اولیه، به مطالعات کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات، سپس به بحث و تحلیل روی دادههای اولیه و در نهایت به نتیجه و جمعبندی پرداخته شدهاست. در واقع هدف پژوهش این است که با بررسی الگوهای فضاهای باز در بافت تاریخی و خانههای سنتی و متناسب کردن آن با نیازهای روز ساکنان، آن را در خانه و محلات امروزی به کاربندیم. در پایان، نتایجی خاصل شد که نشان میدهد، عوامل بسیاری در ایجاد احساس امنیت در فضای باز موثرند که نقش حریم و سلسله مراتب از عوامل کالبدی و در میان عوامل اجتماعی، حس تعلق و روابط اجتماعی ساکنان از سایر عوامل موثرتر است.

فضای باز مسکونی، امنیت، تعاملات اجتماعی، بافتهای تاریخی، معماری سنتی