محمد شیخی - دانشیار شهرسازی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران
علی خاکساری - دانشیار شهرسازی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهران
محمدعلی خورشیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه علامه طباطبایی تهران

برقراری امنیت در ساختار شهری و برخورداری شهروندان از احساس امنیت اهمیت فزاینده ای دارد و مولفه اساسی توسعه پایدار اجتماعی است. توجه به بافت های تاریخی که روزگاری به واسطه تدابیر کالبدی و غیرکالبدی خود احساس امنیت رابرای ساکنشان فراهم می آوردند امروزه به دلیل تغییر در ساختار کالبدی و عملکردی به مکان های ناامن شهری تبدیل شده ااند .مقاله حاضر در راستای افزایش ارتقا امنیت اجتماعی در محله سنگ سیاه متغیرهای کالبدی تاثیرگذار بر امنیت محیطی رامورد شناسایی قرار داده و شاخص ها و معیارهای موثر بر ناامنی و ترس از وقوع جرم از منظرکالبدی در بافت های تاریخی را مورد واکاوی قرارداده است .ابتدا، با روش تحقیق توصیفی ضمن بهره گیری از مطالعات کتابخانه مبانی نظری و تجارب مرتبط تهیه و شاخصها و معیارهای موثر وضعیت امنیت در محله سنگ سیاه با روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر بروز پدیده ناامنی - استخراج شد. سپس بر تحلیل شاخص ها وتهیه چک لیست جامعی که داده مصاحبه و پرسشگری ، های مورد لزوم آن از طرقمشاهده در قالب چهل پرسشنامه و در چهار فضای عمومی محله، که شامل خیابان های اصلی دورمحلی؛ معابر درون محلی؛پارکینگ های درون محلی و عرصه های جمعی و همگانی می باشد ، بدست آمده و توصیف و تبیین شد .در نهایت ، راهبردهاو سیاست های مربوط در راستای بسترسازی برای ارتقاء امنیت اجتماعی و حضور دوباره افراد در این بافت ارایه شد .نتایج مطالعات نشان داد: از منظر اهالی محله سنگ سیاه امنیت محله وضعیت مناسبی ندارد. عوامل محیطی و کالبدی شکل دهندهفضا نقش بسزایی در میزان وقوع جرم و احساس ناامنی ناشی از آن در این محله دارند .با اتخاذ سیاست های مبتنی بر رویکردCPTED 4 در راستای کاهش جرم از دیدگاه کالبدی می توان امنیت اجتماعی درخور محله را تحقق بخشید و نظارت اجتماعیساکنین را احیا نمود .

احساس امنیت، ناامنی، عوامل محیطی ، طراحی محیطی ، نظارت اجتماعی ،رویکرد CPTED