فردین علیخواه - عضو هیات علمی دانشگاه گیلان
طاهره شریعت منش - کارشناس ارشد جامعه شناسی

حضورزنان در شهر یکی از عوامل ارتقاء دهنده کیفیت فضاهای عمومی است وشرکت درجمع های غیررسمی بخشی از عرصه زندگی روزمره آنان را تشکیل می دهد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و توصیف تجربه زیسته زنان از روابط اجتماعی ای است که آن ها به عنوان کنشگران اجتماعی در پاتوق های شهری دارای محوریت زنانه تولید و بازتولید می کنند. پرسش اصلی،انگیزه حضور زنان در پاتوق ها ومعنا و مفهومی است که آنان در خصوص این پاتوق ها می سازند. همچنین کشف کارکرد این پاتوق ها و-توصیف فضای زیسته، درک شده و تصور شده آن ها ازدیگر اهداف این پژوهش می باشد. متاثر از نظریه ی تولید فضای هانری لوفور پیش فرض این پژوهش آن است که فضا و مکان صرفا یک فرآورده ی مادی نبوده وجایی است که درآن تولید اجتماعی فضا وزندگی روزمره رخ می دهد.به منظور دستیابی به این اهداف، با تکیه بر روش پدیدارشناسی، مصاحبه و مشاهده به عنوان تکنیک های جمع آوری اطلاعات در نظرگرفته شد تابه سنخ شناسی پاتوق های زنانه در شهر اصفهان بپردازیم. در روش پدیدارشناسی هوسرل، انسان ها معنا را به جهان تحمیل می کنند و در زندگی انواع زیست -جهان را تجربه می کنند. از طریق نمونه گیری هدفمند، 16 نفر از زنان پاتوق نشین شهراصفهان در این پژوهش مورد مصاحبه قرار گرفتند و علاوه بر آن پاتوق های زنانه نیز توسط نویسندگان مقاله مورد مشاهده و بررسی واقع شد.یافته ها نشان می دهد که نقش آفرینی در بهبود وضعیت فرهنگی جامعه، مصرف فرهنگی متمایز، آگاهی اجتماعی بالاو کسب لذت و آرامش فکری از ویژگی های بارز پاتوق های فرهنگی و اجتماعی (نشست های ادبی و انجمن موسیقی بانوان) است. مبادله تجربیات و احساسات، دستیابی به فضای ارتباط اجتماعی ، همسویی با فرهنگ رسمی و پر کردن اوقات فراغت از مشخصه های پاتوق های فراغتی_تفریحی (جمع همسایگان درکوچه و جلسات مذهبی)است. کافه نیز یکی از اماکنی بود که زنان جوان اوقات فراغت خود را در آن می گذرانند. تعلیق فرهنگ رسمی ، تجربه مدرن بودن و مبادله احساسات از ویژگی های بارز زنان کافه نشین می باشد. از ویژگی های مشابهپاتوق ها در هردوگروه می توان به برقراری ارتباط و گفت و گو، خودجوش و خودانگیختگی، ابراز وجود در جامعه و خارج شدن از انزوا اشاره کرد.

پاتوق، تجارب زیسته، زنان، زندگی روزمره، فضا