علی اکبر جعفری ندوشن - استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد

نیروی انسانی مولد و موثر در هر کشوری یکی از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی است. در ایران با رشد بی سابقه زنان تحصیل کرده و تغییر الگو و نقش اجتماعی آنان، ضرورت تامین حقوق اقتصادی و اجتماعی اشان بعنوان عناصر فعال و تاثیر گذار اجتماع ضرورت یافته است که در این میان حقوق اقتصادی –اجتماعی موثری نظیر حق اشتغال و رفاه، امنیت و ... منوط به فراهم ساختن فضای مشارکت آگاهانه و ایمن آنان در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی است. در اینجاست که تاثیر بازار سرمایه بعنوان یک بازار نوظهور، متشکل و مشارکت محور متولی نظامند دادو ستد سهام و اوراق بهادار شرکتها در تسهیل حضور و فعالیت زنان در فعالیتهای اقتصادی که متضمن تامین و توسعه حقوق اجتماعی آنان است می تواند مورد مطالعه قرارگیرد و بر مبنای آن زمینه مشارکت آنان در این بازار افزایش یابد.در مطالعه ای میدانی در بورس تهران به این نتیجه رسیدیم که خرید و فروش اوراق بهادار وحضور در مجامع شرکتها و... با حداقل پس انداز و سرمایه مالی زمینه اشتغال و مشارکت اجتماعی زنان را در بازارسرمایه فراهم می کند و به تامین حق اشتغال ایمن، ارتقاء سطح رفاه اجتماعی وکاهش فقر و نابسامانی های خانوادگی اشان می انجامد. همچنان که اصلاح الگوی پس انداز و سرمایه گذاری اشان را درپی دارد که از سرمایه گذاری روی دارایی های فیزیکی پر مخاطره نظیر طلا، مسکوکات و لوازم خانگی و جهیزیه به سوی دارایی های غیر فیزیکی همچون اوراق بهادار و اسناد مالی تغییر می کند که خود از وجوه پیشگیری وضعی از جرم و متضمن حق امنیت حقوقی واجتماعی آنان است. حضور مشارکت جویانه و مسیولانه آنان در نهادهای مالی بازار سرمایه موجب افزایش سطح مشارکت های اجتماعی و به تبع ارتقاء سطح مشارکتهای سیاسی اجتماعی اشان خواهد بود. ضمن آن که با آموزش سواد مالی، مهارتهای اجتماعی و گفتگو های سازنده مالی_ اجتماعی و تمرین رواداری در رفتارهای اجتماعی ، وکاهش ریسک های مالی و مخاطرات خانوادگی آنان خواهد انجامید وتربیت مالی و اجتماعی فرزندانشان نیز تسهیل می کند. در تحقیق حاضر ابتدا با استفاده از روش توصیفی و اکتشافی با ابزار مصاحبه با خبرگان و پیمایش متون به بررسی و تجزیه زوایای کارکردهای بازار سرمایه بر ارتقاء حقوق زنان پرداخته شده است. سپس ضمن استنباط شاخصه های تاثیرپذیری -با یاری گرفتن از تکنیک مدلسازی ساختاری-تفسیری (ISM)- بطور دقیق ارتباط و توالی ابعاد و مولفه های بازار سرمایه در حقوق زنان بدست آمده و بصورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفته است.

بازار سرمایه، حقوق اجتماعی، مشارکت اقتصادی، سواد مالی