عبدالحسین بغلانی - دانشیار، دانشکده عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی شیراز
باقر محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد (عمران زلزله)، دانشکده عمران و محیط زیست، دانشگاه صنعتی شیراز

یکی از سازه های مهم انتقال آب که می تواند به عنوان سرریز اضطراری عمل کند، سرریز نیلوفری می باشد. این سازه های مرکب شامل یک برج بتنی و یک شفت قایم می باشند که قسمتی در داخل خاک قرار دارند و قسمتی در داخل مخزن به وسیله آب محصور می گردد. به دلیل عدم توجه به جنس لایه های پیرامون سرریز نیلوفری و مسایل اندرکنشی آن با سازه، و همچنین لحاظ نکردن اثر زلزله های حوزه نزدیک در طراحی و ساخت این سازه ها، بعضا خرابی ها و آسیب هایی در اثر وقوع زلزله در این سرریزها به وجودآمده که از نمونه های آن می توان به آسیب دیدن شفت قایم سرریز نیلوفری سد سفید رود در اثر زلزله منجیل اشاره کرد. با در نظر گرفتن اثرات اندرکنش های خاک_ سازه و آب_ سازه و انتخاب روش تحلیل مناسب، با بررسی نیروهای حاصل می توان پایداری این سازه ها را در هنگام وقوع زلزله های حوزه نزدیک و دور از گسل ارزیابی و از بروز خسارت به این تاسیسات جلوگیری نمود. در این تحقیق اثر زلزله های حوزه نزدیک و دور بر روی سازه سرریز، با استفاده از نرم افزار اجزاء محدود استاندارد Abaqus مورد بررسی قرار گرفت. تنش ها و تغییر مکان های حاصل از شبیه سازی لرزه ای تحت دو نگاشت حوزه نزدیک و دور از گسل که حداکثر شتاب زمین مقیاس شده تعیین گردید و نتایج مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. مشخص شد که مقادیر پاسخ سازه در اثر زلزله حوزه نزدیک گسل به میزان قابل توجهی بیشتر از حوزه دور می باشد و در طراحی و ساخت سازه ها به خصوص سازه های خاص نظیر سرریز نیلوفری باید اثرات این زمین لرزه ها لحاظ گردد. دامنه پاسخ زلزله های حوزه نزدیک بیشتر از حوزه دور می باشد و بیش ترینمقدار تنش ها در ناحیه خم 90 درجه سرریز نیلوفری ایجاد می شود که جهت حفظ پایداری این سازه در برابر زلزله باید این ناحیه از سرریز با روش های مناسب تقویت گردد.

سرریز نیلوفری ، تحلیل لرزه ای ، زلزله های حوزه نزدیک و دور از گسل ، اندرکنش خاک_ سازه و آب_ سازه