محسن بختیاری - دانشجوی دکتری سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی
زهرا جهانتاب - کارشناس ارشد سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی

امروزه آمایش فضایی توسعه نواحی مسکونی به سبب ظهور پیچیدگیها و پیشرفتها در همه ابعاد زندگی و به تبع آن بالا رفتن سطح نیازها و انتظارات، برخلاف گذشته که عمدتا بر تجربههای جمعی و قبیله ای متکی بوده، دستخوش تحولات اساسی و دخیل نمودن بسیاری از ملاحظات گشته است. به طوری که چنانچه روند ایجاد سکونتگاههای جدید بدون تناسب با ظرفیتها و امکانات طبیعی شکل گیرد، پیامدهایی چون بروز مخاطرات طبیعی، برهم زدن تعادل محیط زیست و اختلال درامر خدمات رسانی در فضای کالبدی- زیستی درون شهری خود را نشان خواهند داد. در این مطالعه، مهمترین عوامل موثر بر آمایش ژیومورفولوژیکی- فضایی توسعه کاربری مسکونی در محدوده بلوکهای توپوگراف ی 250000 آبدوغ ی و اردکان ، در قالب سه شاخص اصلی: ژیوهیدرولوژی، انسانی و توپوگرافی و 13 لایه اطلاعاتی پس از جمعآوری از منابع مختلف و انجام اصلاحات مورد نیاز، وارد محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی، GIS ،شد. برای تعیین اهمیت نسبی لایه های اطلاعاتی نظر کارشناسان در قالب فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، FAHP ،منعکس و سپس از همپوشانی لایههای استاندارد شده، نقشه آمایش توسعه نواحی مسکونی با تاکید بر ملاحظات ژیوموفولوژیکی پدید آمد. نتایج مطالعه معلوم ساخت که نواحی جنوب غربی محدوده مطالعاتی قابلیت بالاتری را برای توسعه نواحی مسکونی نشان میدهند و به طور کلی لندفرمهای دشت های دامنهای، دشتهای پست و فلاتها از نظر وسعت در متناسب ترین طبقه به وسعت کل، از پتانسیل بالاتری برای توسعه کاربری مسکونی برخوردار هستند. این تحقیق نشان داد بهرهگیری توامان از قابلیتهای GIS و FAHP می تواند پتانسیل خوبی را در موقعیت سنجی توسعهی کاربری سکونتگاهی در مقیاس منطقهای از خود بروز دهد.

آمایش ژیومورفولوژیکی، آمایش فضایی کاربری مسکونی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی