سید سعید غیاثی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
سمیه ناجی راد - استادیار گروه محیط زیست واحد اردبیل دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل ایران
تیمور تیموریان - دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشکدده منابع طبیعی دانشگاه تهران
امید رحمتی - دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشکدده منابع طبیعی دانشگاه لرستان

موضوع چگونگی حفظ آب، این منبع موردنیاز حیات برای جامعه بشری، یکی از مهم ترین چالش های قرن حاضر میباشد. منابع آب محدود تجدید پذیر کشور، هزینه زیاد و پیچیدگی طرح های جدید تامین آب، افزایش روز افزون جمعیت و کاهش سهم بخش های مختلف در مصرف آب موجب توجه بیشتر به الگوی صحیح مصرف و جلوگیری از هدر رفت آب در تمامی بخشها و به ویژه بخش کشاورزی را که بزرگترین مصرف کننده آب در کشور است بیش ازپیش ضروری مینماید. از طرفی، در راستای تامین امنیت غذایی مبادلات بین المللی محصولات کشاورزی و جابجایی آب مجازی میتواند یکی از راهکارهای مدیریت منابع آبی باشد و تجارت آب مجازی مصرف آب را در سطح ملی و منطقه ای و حتی جهانی به دلیل استفاده بهینه و تخصصی تر از آب کاهش دهد. هدف از مطالعه حاضر ارایه راهکاری در جهت مبادله آب مجازی در خصوص اقلام پرمصرف کشور میباشد که با مدنظر قرار دادن چهار محصول گندم، برنج، خرما و سیبزمینی در قالب دو گروه وارداتی و صادراتی در بخش مبادله مجازی آب به بررسی وضعیت آب مجازی وارداتی و صادراتی در کشور پرداخته شد. بدین صورت که با تهیه اطلاعات پایه از سازمان ها و اداره جات ذیربط اقدام به محاسبه مقدار آب مجازی برای هرکدام از محصول ها شد سپس با مدنظر قرار دادن مقدار نیاز آبی و عملکرد هر محصول و نیز محاسبه جریان تجارت آب مجازی، اقدام به برآورد میزان تجارت آب مجازی شد. نتایج نشان داد آب مجازی وارداتی از دو محصول گندم و برنج به مراتب بیشتر از آب مجازی صادراتی از محصولات سیب زمینی و خرما میباشد. که با 3/594 میلیارد مترمکعب آب مجازی وارداتی در طی دوره 9 ساله 1388 - 1380 در منابع آبی کشور، نشان از تراز آب مجازی مثبت میباشد که خالص آب مجازی وارداتی را اثبات میکند و بیانگر صرفه اقتصادی و مدیریت مناسب منابع آبی میباشد و جزء راهکارهای مدیریتی بسیار کارا در عرصه حفظ منابع آب و مصرف پایدار آب در کشور محسوب میشود

تجارت آب مجازی، مدیریت منابع آب، اقلام پرمصرف، واردات و صادرات