ارزیابی تغییرات زمانی-مکانی سیل خیزی در آبخیزهای استان اردبیل

سیل یک رویداد سریع و مخرب است که هر ساله در نقاط مختلف جهان و کشور باعث بروز خسارات جانی و مالی محسوس و نامحسوس فراوان میشود. این تحقیق با هدف ارزیابی روند و تغییرات زمانی و مکانی ضریب سیلابی در رودخانه های استان اردبیل، با استفاده از دبی روزانه 22 ایستگاه هیدرومتری در طول یک دوره 20 ساله، بین سال های 1369 تا 1390 انجام گرفت. ابتدا مقادیر ضریب جریان سیلابی با برآورد و کم نمودن جریان پایه به روش حداقل محلی محاسبه شد. سپس روند تغییرات زمانی ضریب جریان سیلابی با استفاده از آزمون ناپارامتری من–کندال تعیین شد. در ادامه، دوره آماری موجود به دوره های 5 ساله تقسیم شد و تغییرات مقادیر ضریب جریان سیلابی در دوره های مختلف مورد تحلیل قرار گرفت. همچنین وجود تفاوت در بین مقادیر ضریب سیلابی دوره های مختلف با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس Wallis-Kruskal مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمون آماری تفاوت معنی دار p<0.05 را در بین مقادیر ضریب سیلابی در دوره های مختلف نشان داد. تغییرات مکانی ضریب جریان سیلابی حاکی از وجود تشابه الگوی تغییرات مکانی دوره های مختلف بود و بیشترین تغییرات متغیرمذکور در دوره مطالعاتی مربوط به محدوده های شمال و شمال شرقی و غرب استان میباشد. بیشترین ضریب سیلابی مربوطه به ایستگاه اکبرداوود به میزان 0/8 که در پنج سال اخیر، مشاهده شد. براساس نتایج تحلیل روند از مجموع 22 ایستگاه مورد مطالعه در استان اردبیل، 6 ایستگاه روند افزایشی و یک ایستگاه روند کاهشی را در دادههای ضریب سیلابی نشان دادند و در بقیه ایستگاه ها روند افزایشی معنی دار نبوده است.

Keywords:

آزمون من–کندال , تغییرات مکانی , روند تغییرات زمانی , ضریب جریان سیلابی , استان اردبیل