علی منصوری - عضو هیات علمی گروه مدیریت دانشگاه زنجان
سعید شیخ کریمی - کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی

تفاوت های منطقه ای بهره وری در واحدهای تولیدی کشاورزی بین استانهای کشور از موضوعات اساسی است که نیازمند سیاست های ضرورت برای ایجاد تعادل در توزیع منابع و نهاده ها به منظور ارتقای بهره وری است. این نابرابری در فرآیند توسعه کشاورزی به طور عام و در توزیع فضایی بهره وری واحدهای تولیدی کشاورزی به طور خاص قابل مشاهده بوده و کشور با شکاف گسترده ای از نظر سطح بهره وری در بین استانها مواجه است. بنابراین هدف اصلی این پژوهش اندازه گیری و توصیف تفاوت های منطقه ای بهره وری محصولات استراتژیک جهاد کشاورزی یعنی گندم، جو و برنج و سنجش روند آنها در کشور ایران می باشد تا بتوان برای ایجاد با شناخت و کاربردی امکانات در بهره برداری بهینه از منابع تولیدی در برنامه ریزی توسعه کشاورزی آن را بکار گرفت. بدین منظور با توجه به اهداف تحقیق شاخص های بهره وری کشاورزی تعیین و بر اساس آن اطلاعات مورد نیاز از طریق مرکز آمار ایران و اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی برای استان های کشور و در طی سال های 1387 تا 1392 جمع آوری گردید. روش تحقیق ناپارامتری و با استفاده از شاخص مالم کوییست مبتنی بر رویکرد تحلیل پوششی داده ها است که از این طریق به بررسی تفاوت نرخ رشد بهره وری کل عوامل و اجزای آن در استان های کشور می پردازد و توان هر یک از استان ها و در حقیقت کارایی آنها را در استفاده از نهاده های تولیدی کشاورزی محصولات مورد نظر می سنجد. در این تحقیق برای محاسبه شاخص مذکور از نرم افزار DEAP استفاده شد. یافته های پژوهش حاضر بیانگر وجود تفاوت های قابل ملاحظه ای بین استان های کشور از نظر رشد بهره وری کل عوامل و اجزای آن است. از این رو لازم است در توزیع منابع و نهاده های رشد بهره وری، ضمن توجه به روند نابرابری ها، اینگونه امکانات متناسب با نیازها و پتانسیل های کشاورزی در سطح استان ها توزیع شود.

شاخص مالم کوییست، تحلیل پوششی داده ها، بهره وری کل عوامل، کارایی فنی، تغییرات فناوری