تعیین عوامل موثر بر اشتغال در ایران با تاکید بر زیر ساختها(1393-1358)

زیرساخت ها یکی از گسترده ترین مفاهیم رایج در علم اقتصاد است که طیف وسیعی از متغیرهای اقتصادی را شامل می شود. تاکنون تحقیقات گستردهای در زمینه اثرگذاری زیرساخت ها بر متغیرهای کلان اقتصادی انجام گرفته است. متغیرهایی همچون تولید و رشد اقتصادی، بهره وری نیروی کار و عوامل تولید و ... موضوع بیشتر این تحقیقات بوده اند.اما خصوصا در میان پژوهش های داخلی متغیر اشتغال کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو در این مقاله سعی داریمبا مرور مبانی نظری و پژوهش های انجام شده در این حوزه ضمن شناسایی مهم ترین زیر ساخت های موثر بر اشتغال، اثرگذاری آنها را بر اشتغال در کشور ایران طی سال های 1358 تا 1393 مورد ارزیابی قرار دهیم و آنها را از این حیث اولویتبندی نماییم. برای این منظور از دو روش آماری تحلیل مولفه های اصلی PCA و تحلیل عاملی(FA) استفاده کردیم.نتایج حاصل از تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که همه متغیرهای مربوط به زیرساخت های اقتصادی و اجتماعی بر اشتغالدر ایران موثر هستند. در بین متغیرهای زیرساخت اقتصادی، بخش حمل و نقل، انرژی و ارتباطات به ترتیب درجه اثربخشی، بر متغیر اشتغال اثر مثبت دارند. همچنین در بخش زیرساخت های اجتماعی بخش گردشگری، تامین اجتماعی،مسکن، بهداشت، نفت و آموزش به ترتیب بیشترین اثر مثبت را بر اشتغال می گذارند. بخش امنیت و شاخص درجه بازبودن تجاری نیز به ترتیب میزان اثر بخشی، بر اشتغال در ایران اثر منفی دارند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی اثر بخشی هرسه متغیر زیرساخت اقتصادی را بر اشتغال در ایران تایید می کند. بخش حمل و نقل، انرژی و ارتباطات به ترتیب میزان اثربخشی، بر متغیر اشتغال اثر دارند. اما نتایج این تحلیل اثرگذاری سه بخش نفت، امنیت و مسکن را بر اشتغال رد می کند.همچنین بخش های گردشگری، تامین اجتماعی، بهداشت و آموزش به ترتیب میزان اثرگذاری، تاثیری مثبت بر اشتغال درایران دارند. و متغیر درجه باز بودن تجاری نیز اثری منفی بر اشتغال دارد.

Keywords:

زیرساخت اقتصادی , زیرساخت اجتماعی , اشتغال , تحلیل مولفه های اصلی , تحلیل عاملی