ارزیابی روند تغییرات شوری خاک حاصل از کاهش آب دریاچه ارومیه و اثر زیست محیطی آن بر محیط پیرامون با استفاده از سنجش از دور

موضوع شوری خاک و شور شدن اراضی یکی از معضلات زیست محیطی می باشد و شوری خاک از عواملی است که در اثر فرآیندهای طبیعی و فعالیت های انسانی حاصل شده و مساله ای حاد برای کشت های آبی در اقلیم های خشک و نیمه خشک به شمار می رود . بررسی و مطالعه تغییرات و تاثیر شوری خاک با استفاده از مطالعات میدانی بسیار سخت و پرهزینه هست، لذا فن آوری سنجش از دور پتانسیل بالایی برای پایش فرآیندهای دینامیک مانند شوری خاک را دارد. بدیهی است اصلاح و مدیریت مناطق شور نیاز به اطلاعات کمی ، بهنگام و دقیق دارد که یکی از راه های دسترسی به این اطلاعات استفاده از داده های ماهواره ای می باشد. شوری خاک با استفاده از داده های سنجش از دور به دو روش مستقیم و غیر مستقیم بدست می آید. روش مستقیم بر روی زمین های بدون پوشش گیاهی یا با پوشش گیاهی تنک و با ا ستفاده از انعکاسات خاک انجام می گیرد و روش غیر مستقیم با استفاده از خصوصیات بیوگرافی گیاهان که تحت تاثیر شوری خاک هستند، انجام می گیرد. در این تحقیق با هدف بررسی روند تغییرات شوری خاک حاصل از کاهش آب دریاچه ارومیه و اثر زیستمحیطی آن بر محیط پیرامون ، در مساحتی حدود 5/3 میلیون هکتار از اراض ی منطقه شرقی دریاچه ارومیه ماهواره لندست7 و8 مربوط به دو سری زمان 2005و2014 به عنوان داده های تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. بعد از تصحیح توپوگرافی و اتمسفری تصاویر، با اعمال 10 شاخص شوری، نقشه های شوری خاک برای تصاویر لندست 7 و 8 در دو باره زمانی بین 2005 و 2014 بهدست آمدند. ارزیابی نتایج این شاخص ها با استفاده از نقشه شوری خاک حاصل از اداره جهاد کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی صورت گرفت و شاخص هایی که بیشترین انطباق را با واقعیت داشته اند، شناسایی شدند. سپس با به کارگیری روش طبقه بندی نظارت شده با حداکثر احتمال، نقشه شوری در هر دو زمان فوق برای منطقه تهیه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد که در بازه زمانی بین 2005 و 2014 میزان شوری خاک در محیط پیرامون به شدت افزایش یافته است، به طوری که میزان شوری مناطق بدون شوری و با شوری کم افزایش یافته و از میزان شوری مناطق با شوری زیاد کاسته شده است. طوری که، روند افزایش شوری خاک به دلیل خشک شدن دریاچه ارومیه و ته نشین شدن نمک در سواحل دریاچه و پوسیدگی بلورهای نمک در گذر زمان و وجود بادهای غالب در منطقه می باشد و دلیل دوم آن پوسیدگی بلورهای نمک انباشته شده در سواحل در مرور زمان که باعث پراکندگی ذرات نمک در منطقه می شود . همچنین برای پایش تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه بر اساس تصاویر ماهواره ای از س ال 2005 لغایت 2014 دو شاخص NDVI و NDWI استفاده گردید. بر اساس این شاخص ها ، تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه در یک دوره 9 ساله به ترتیب بیانگر 8.57 درصد و 78.74 درصد کاهش یافته است. این مقدار کاهش باعث افزایش و انباشته شدن نمک و گسیل شدن آن به سمت خاکهای پیرامون گردیده است.

Keywords:

شوری خاک , شاخص شوری خاک , لندست , سنجش از دور