فرامرز فیضی - کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز.
محمدتقی اعلمی - استاد گروه مهندسی منابع آب، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز.
محمدتقی ستاری - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
رضا دشتی - کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز.

سد بوکان بر روی رودخانه زرینه رود قرار داشته و یکی از سدهای نسبتا0 مهم حوضه آبریز دریاچه ارومیه میباشد. در شرایطی که بحران خشک شدن دریاچه ارومیه جدی است، ارایه سیاست بهرهبرداری بهینه از مخزن این سد با لحاظ تامین نیاز زیستمحیطی بسیار ضروری است. در سالهای اخیر با پیشرفت در علوم رایانهای اقبال به کاربرد روشهای نوین بهینهسازی فراکاوشی در بهرهبرداری از مخازن سدها افزایش چشمگیری داشته است. آزادنیا و زهرایی (1389 ،(الگوریتم بهینه سازی PSO را برای حل مسایل چند هدفه بهره برداری از مخزن سد سفیدرود با در نظر گرفتن دو هدف یعنی تامین نیاز پای دست و تخلیه رسوبات بکار گرفتند. هدف هر دو تابع حداقل سازی خسارت ناشی از خروجی نامناسب از مخزن در طول دوره بهینه سازی بود. آذرافزا و همکاران (1391 ،(در تحقیق خود سه الگوریتم فراابتکاری ازدحام ذرات (PSO (و الگوریتم ژنتیک (GA (و الگوریتم شبیهسازی بازپخت (SA ،(را برای استخراج منحنیهای فرمان بهرهبرداری مخزن سد شهرچای در ارومیه به کار گرفتند. آنها به این نتیجه رسیدند که کمترین مقدار تابع هدف توسط الگوریتم PSO حاصل میشود. درنتیجه با استفاده از این الگوریتم و ایجاد یک رابطهی غیرخطی درجهدو بین متغیرها، توانستند مقادیر رهاسازی مخزن و حجم ذخیره در سالهای مختلف برای 5 سال آماری را استخراج کنند. عزیزپور و همکاران (2016 ،(برای بهرهبرداری بهینه از مخزن برقآبی از الگوریتم بهینهسازی علفهای هرز (IWO (استفاده کردند. هدف آنها حل مشکلات بهرهبرداری بهینه مخزن برقآبی در دو حالت تک مخزنه و چند مخزنه ، در طول دوره بهرهبرداری کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت بود. نتایج بهدستآمده با الگوریتمهای PSO و GA مورد ارزیابی قرار گرفت. الگوریتم علفهای هرز کارآمدتر و موثرتر از سایر روشهای موردبررسی برای هر دو حالت تک مخزنه و چند مخزنه بود. هدف از این تحقیق بررسی عملکرد الگوریتم بهینهسازی مجموعه ذرات در مقایسه با روش برنامهریزی غیرخطی در بهرهبرداری بهینه از مخزن سد بوکان با لحاظ تامین کامل حق آبه زیستمحیطی دریاچه ارومیه میباشد.