تعلیم و تربیت اسلامی

بین تربیت و معنویت رابطه ذاتی وجود دارد. در همه اجزا و عناصر تربیتی باید از طریق دعا و نیایش، جهت فعالیتها را به سوی خداوند معطوف کنیم تا هدفهای تربیتی تحقق یابد. به قدری این ارتباط تربیت و معنویت قوی است که اگر برخی ارزشهای انسان .که مورد قبول دین اسلام هم هست در وجود کسی باشد نهایتا0 آن انسان به سوی معنویت الهی حرکت خواهد کردعقل و علم به یکدیگر نیاز دارد و باید توام باشد. عقل برای اندیشیدن به علم نیاز دارد و علم برای رشد و توسعه به عقل محتاج است. ما زمانی می توانیم فراگیر را به تفکر وادار کنیم که اطلاعاتی در اختیار او قرار دهیم. معمولا0 در دو حالت برای آدمی سوال طرح نمی شود و در نتیجه عقل به کار نمی افتد: یکی حالتی که انسان درباره یک چیز همه مطالب را بداند و دوم حالتی که .هیچ چیز نداند. بنابراین شرط تعقل، علم آموزی استاگر انسان تفکر کند ولی اطلاعاتش ضعیف باشد، مثل کارخانه ای است که ماده خام ندارد یا ماده خامش کم است که قهرا0 نمی ...تواند کار بکند یا محصولش کم خواهد بود. محصول بستگی دارد به اینکه ماده خام برسد. اگر کارخانه ماده خام زیاد داشته باشد . ولی کار نکند باز فلج است و محصولی نخواهد داشت حضرت امام موسی کاظم (ع) در روایتی می فرماید: یا هشام ث4م بین3 ان العقل مع العلم، عقل و علم باید توام باشد (کلینی، ترجمه کمریی، 1400 ،ج 1 :22 .(عرض کردیم علم فراگیری است به منزله تحصیل مواد خام است. عقل، تفکر و استنتاج وتجزیه و تحلیل است. آن گاه حضرت استناد می کنند به آیه: و تلک الامثال نضربها للناس و ما یعقلها الا العالمون (عنکبوت/ 43 (این مثلها را برای مردم می زنیم و جز دانایان آنها را درنمی یابند. ببینید عقل و علم چگونه با هم توام شده است (مطهری، 45 :1374).هریک از نظامهای تربیتی اهداف خاصی را مدنظر دارند و همه فعالیتهای خود را برای تحقق آنها مصروف می دارند. در تربیت اسلامی، هدف اساسی و غایی تربیت، الهی شدن آدمی است. برای رسیدن به این هدف ، استعدادهای عالی انسان که در خلقت او قرار داده شده است باید رشد کند و فعلیت یابد. علامه شهید مرتضی مطهری که در خصوص تربیت انسان نیز دیدگاه هایی دارد با الهام از مکتب تربیتی اسلام معتقد است: تربیت، پرورش استعدادهای درونی و به فعلیت درآوردن آنها است. با مطالعه آثار ایشان اصول و قواعدی می توان استنباط کرد که رعایت آنها رسیدن به اهداف تربیت اسلامی را ممکن می سازد. اصولی که در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد عبارت است از:هماهنگی با فطرت، اعتدال، جامعیت، تامین نیازهای واقعی، تاکید بر تربیت کودکی، توازن امور ثابت و متغیر، هدایت خواهی، حکمت جویی، بهره گیری از اراده، تلازم علم و عقل، انسانیت دوستی، جذب و دفع، پیوند با تربیت معنویت

Keywords:

هدف غایی , تربیت , فطرت , انسان الهی , نیاز واقعی , معنویت , حکمت جویی , هدایت خواهی , اعتدال