عباس ارغان - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری - واحد سمنان- دانشگاه آزاد اسلامی - تهران - ایران
بهناز رضایی - کارشناس ارشد معماری- واحد مهدیشهر- دانشگاه آزاد اسلامی- مهدیشهر- ایران

موضوع این مقاله، مدیریت ساماندهی ساخت و ساز غیر رسمی (سکونتگاه های غیررسمی) در کلان شهر تهران، نمونه موردی (محله خاک سفید) می باشد. مسیله مقاله تحقیق حاضر تبیین روند شکل گیری سکونتگاه های غیر رسمی می باشد. موضوع سکونتگاه های غیررسمی یا حاشیه نشینی امروزه از چالش های اساسی و عوامل اصلی در برابر مدیریت شهری محسوب می شود و از ابعاد اجتماعی و امنیتی نیز مورد توجه قرار دارد. این ضرورت خود پیششینه ی ذهنی تحقیق پیشرو را برای پژوهش گر فراهم آورده است. سوال تحقیق حاضر عبارت است از: علت اصلی شکل گیری سکونتگاه های غیر رسمی در بافت شهری تهران چه بوده است که در روند پژوهش حاضر درصدد پاسخ دهی به آن بر آمده ایم. جمعیت آماری این پژوهش، افراد ساکن در محله خاک سفید واقع در منطقه 4 شهرداری تهران می باشند. حجم نمونه400 نفر و ابزار گردآوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه می باشد. روش تحلیل داده ها تحلیل کمی است که به دو صورت تحلیل توصیفی و تبیینی انجام شده است. در تحلیل توصیفی از تکنیک هایی مانند جداول توزیع فراوانی و نمودارها و میانگین استفاده شده است. نتایج حاصله بیانگر آنست که میان برخی عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی رابطه معناداری وجود دارد. برای مثال قیمت پایین مسکن، نزدیکی به محل کار، سکونت اقوام و اعضای خانواده در محله، نبود شغل مناسب در محل سکونت قبلی، دسترسی به امکانات بهتر و .... باعث ایجاد و توسعه سکونتگاه های غیررسمی در محله خاک سفید گردیده است. و نتیجه دیگر مبنی بر بررسی مشکلات محله خاک سفید می باشد. در این محله با گسترش این نوع سکونتگاه ها و عدم تعهد شهرداری به جهت رفع مشکلات و ساماندهی اوضاع، موجب شده این محله دارای مشکلات عدیده ای گردد که روز به روز نیز در حال افزایش می باشد.

سکونتگاه های غیر رسمی، مدیریت ساماندهی ، ابعاد اجتماعی و امنیتی ، محله خاک سفید