براتعلی خاکپور - استادیار و عضو هیات علمی گروه جغرافیای انسانی و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد
سیدمهدی مداحی - عضو هیات علمی گروه معماری موسسه آموزش عالی خاوران مشهد
سیما محمدزاده خانی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری موسسه آموزش عالی خاوران مشهد

امروزه شهرها با رشدی شتابان در حال گسترش و توسعه هستند به طوریکه یکی از مشکلات شهرهای کشورمان، توسعه نامناسب شهری و عوارض نامطلوب شهری می باشد که از موضوعات جدی در برنامه ریزی شهری است.از دیگر مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی، تعیین جهتمناسب توسعه فیزیکی شهر برای پاسخگویی به نیازهای فعلی و پیش بینی برای آینده می باشد به طوری که فرایند توسعه شهرها در حال حاضر یکی از مهمترینموضوعات پیش روی پژوهشگران مسایل شهری است . در چند دهه اخیر الگوها و فرم های مختلف شهری از سوی برنامه ریزان شهری و شهرسازان ارایه گردیده استکه همگی این الگوها در راستای توسعه پایدار شهری انتخاب شده اند.از همین رو اهمیت پژوهش در این می باشد که به بررسی مفاهیم و نظریات مرتب با جهات گسترش فیزیکی شهر بپردازد تا باعث شود شهر ها در جهات مطلوب رشد یابند و صرفه جویی های ناشی از زندگی مدرن پدیدار گردد. از مجموع بحث های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که پراکنش افقی ، به علت آثار نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی و تاثیر منفی آن بر زمین های کشاورزی ، شهر را به سمت ناپایداری بیشتر سوق میدهد . بنابراین راهکار افزایش فشردگی کالبدی و استفاده از شیوه های مربوط به آن به منظور هدایت توسعه شهر به سمت پایداریبیشتر، باید در دستور کار برنامه ریزان و متولیان امور شهری قرار گیرد . در واقع بی توجهی به ضوابط و مقررات گسترش کالبدی - فضایی شهر در سال های اخیر، به خصوص 30 سال گذشته، مایه نابودی اراضی کشاورزی یا تبدیل عامدانه آنها به کاربری بایر شهری و سپس به کاربری های ساخته شده، گردیده است

تغییرات کالبدی، الگو، گسترش فیزیکی،جهت بهینه گسترش شهر