خاطره قادری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)
فهیمه توانائی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، موسسه آموزش عالی خاوران
معصومه برقچی - استادیار دانشکده هنر و معماری اسلامی، دانشگاه بین المللی امام رضا(ع)

در اندیشه های عارفان متعددی از قدیم الایام گرایش به نور بارز بوده است. هنرمندان مسلمان ایرانی پیرو دستاورد های عرفانی و حکمی اندیشمندان مسلمان بوده اند و در آثار هنری خود تاثیر پذیری از این نگرش را به منصه ظهور رسانده اند. در میان اندیشمندان نظریات شیخ اشراق در باب نور تاثیر زیادی بر باور و عملکرد و آثار هنرمندان داشته است. آنچنان که هنرمند بدون وصول به عالم مثال و درک تمثیلات سهروردی نمی توانسته چنین آثار بدیعی را بیافریند. هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر نور از دیدگاه شیخ اشراق به در معماری مساجد است.در واقع در این پژوهشبا استفاده از روش تحقیق توصیفیBتحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای سعی در شناخت اجمالی حکمت و نحوه اثر گذاری آن در آثار معماری اسلامی دارد. در این میان به واژه هایی مانند نور، نورالانوار ،ظلمت که از مباحث پر اهمیت در حکمت اشراق می باشند پرداخته شده است.و در نهایت مصداق هایی از وجود این تمثیلات در مسجد خواجه نصیرالملک شیراز آورده شده است. علت این انتخاب بارز بودن خلاقیت های نور و رنگ در این بنا و آشنایی اجمالی تمام اهل هنر حتی خواننده غیر متخصص با این بنا است. و با توجه به تحقیقات و مطالعات انجام گرفته در این پژوهش نتایجی از قبیل هم آوایی اصول به کار برده شده در فلسفه شیخ اشراق در رابطه با نور و نمودهای معماری عنصر نور در مسجد نصیر الملک و همچنین استفاده از نور جهت کیفی سازی فضای معماری در این مسجد حاصل شده است.

سهروردی،نور،مسجد،نصیرالملک