فرزاد بختیاری مرکیه - استادیار دانشگاه فرهنگیان، پردیس دکتر شریعتی مازندران

در این مقاله ضمن معرفی اجمالی زبان های ایرانی حوزه ی البرز - کاسپین (تالشی، تاتی، گیلکی و تبری)، نشانه ی نکره به عنوان یکی از علایم صرفی اسم (عناصر گروه اسمی) و بر پایه ی یکی از گویش های این چهار زبان، بررسی و مطالعه شده است. تالشی ماسال، تاتی کلور، گیلکی رشت و تبری چالوس، گویش هایی هستند که پژوهش حاضر بر مبنای آن ها شکل گرفته است. بخشی از داده ها و یافته های این مقاله با مراجعه ی به منابع مکتوب موجود به دست آمده و بخشی دیگر محصول مطالعات و تحقیقات بلافصل نگارنده است. تحقیق پیش رو روشن ساخته است که i، gәla-y/ a-gәla-y، li-y / a-li-y، i-la/ i-gәla، i-la … i/ i-gәla … i نشانه ی نکرگی اسم در تالشی اند و در تاتی کلور هم عینا همین نشانه ها به کار می روند که خود دلیل دیگری است بر پیوند تنگاتنگ تالشی و تاتی بازمانده در اردبیل و دیگر نقاط آذربایجان ایران. نشانه های نکره در گیلکی هم عبارت اند از: i، i، i-tā/ i-ta و i … i و در تبری: i، ye(k)/ ya(k)، ya-tā یا attā/ yettā. علاوه براین، برخی از کلمات مبهم مانند har، hič، ba zi و ... نیز به تنهایی یا همراه با i در هر چهار گویش مد نظر ما کارکردی چون نشانه ی نکره دارند. نشانه های نکره در هر چهار گویش را به لحاظ جایگاهشان در گروه اسمی می توان در سه دسته ی پیشایند، پسایند و پیشایند – پسایند تقسیم کرد. i به عنوان یک نشانه ی پسایند و i/ ya(k)/ ye(k) به عنوان نشانه ای پیشایند، عمده ترین نشانه های نکره در چهار گویش اند که در واقغ دیگر نشانه ها به کمک آن هاست که شکل می گیرند. و این ویژگی در کنار کاربرد کلمات مبهم در نقش نشانه ی نکره، ساز و کار نشانه ی نکره ی این چهار گویش را سخت به ساخت و قوانین نشانه ی نکره در زبان فارسی نزدیک می سازد.

نشانه ی نکره، زبان های ایرانی، تالشی، تاتی، گیلکی، تبری