حیدر طایفه رضایی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی
رامین نیکانفر - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

به منظور ارزیابی تأثیر اعمال دو روش کم آبیاری بر عملکرد، کارایی مصرف آب و سود شبکه ارقام گندم، دو آزمایش مستقل از سال 1383 تا 1385 در میاندوآب با 3 تکرار به صورت استریپ بلوک در قالب بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید.آزمایش اول کمآبیاری به روش ( درصدی از آبیاری کامل در هر نوبت ) IP و آزمایش دوم به روش ( قطع آبیاری در مراحل رشدی گیاه ) II بودند.فاکتور فرعی در 8 سطح شامل ارقام زرین، سرداری، سبلان، سهند، دوروم، آذر 2، الوند و شهریار بودند.فاکتور اصلی (تیمار آب) نیز در 8 سطح در آزمایش اول ( IP ) و IP1 تا IP8 شامل 100 ( m3/ha 3700 ) و 120، 110 ، 90 ، 80 ، 70 ، 60 ، 50 درصد نسبت به نیاز آبی خالص و در آزمایش دوم (II) عبارت از : II1 آبیاری در مراحل کاشت ( 1)، پنجه زنی (2) خوشهرفتن ( 3)، گلدهی ( 4)، خمیریشدن ( 5)، دانهبستن ( ) و رسیدگی ( 7) و m3/ha 3700 و II2= مراحل 1 تا 6 ، II3 = مراحل 1، 2، 3، 4، 6 و II4= مراحل 1،2،4 ،6 و II5= مراحل 1، 4، 6 و II6= مراحل 1،6 و II7= مراحل 1،4 و II8= مرحله 1 بودند . مقدار آب در آبیاری اول 700 و در آبیاریهای بعدی 500 m3/ha بود. بیشتر عوامل در سطح احتمال 1% دارای اختلاف معن یدار بودند. در هر دو آزمایش سطوح IP1 و II1 با 5400 kg/ha بیشترین عملکرد را داشتند. مقدار WUE در آزمایش اول در سطوح 70 تا 100 درصد با 1/45 kg/m3 برتر بود در حالیکه در آزمایش دوم سطح II6 با 2/54 kg/m3 کارایی مصرف آب بیشتری داشت. سود شبکه در آزمایش IP در سطح 100% با 8/6 میلیون ریال از بقیه بیشتر بود در حالیکه درآزمایش II در II6 سود شبکه با 53 درصد رشد نسبت بهIP به 13/2 میلیون ریال افزایش یافت. در آزمایش اول زرین با 1/61 kg/m3 برتر بود در حالیکه در آزمایش دوم ارقام نیمه آبی سبلان و الوند با 2/15 kg/m3 دارای 34% رشد در کارایی مصرف آب بودند. ارقام سبلان و الوند نیز با 11/5 میلیون ریال سود شبکه در آزمایش دوم، 46 % سود بیشتری نسبت به زرین در آزمایش اول داشتند. رقم زرین با سطح IP1 و رقم سبلان با سطح II1 با 6400 kg/ha برتر از بقیه بودند. در آزمایش اول رقم زرین با سطوح 80 و 90 درصد با 1/8 کیلوگرم بر مترمکعب برتر بود در حالیکه در آزمایش دوم رقم آذر 2 در سطح II6 با 2/85 kg/m3 نزدیک به 60 درصد کارایی مصرف آب بیشتری نشان داد. در آزمایش اول سود شبکه برای زرین در IP1 با 10/7 میلیون ریال بیشتر از بقیه بود در حالیکه در روش قطع آبیاری، سود شبکه برای رقم آذر 2 با 16 میلیون ریال در سطح II6و 50% سود اضافه را نشان میدهد. نتیجه نهایی اینکه اگر در مقدار آب محدودیت وجود داشته باشد، روش IP نمیتواند حداکثرسود شبکه را تأمین نماید و روش قطع آبیاری در سطوح II6 و II5 قابلیت خود را نشان میدهد. در صورت بکارگیری روش قطع آبیاری II استفاده از ارقام آذر 2، الوند و سبلان در سطوح II6 و II5 توصیه می شود.

کمآبیاری، ارقام گندم، درصد آب آبیاری، تعداد نوبت آبیاری