سیدضیاء مرتضوی - دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

یکی از نیازهای حیاتی جوامع کنونی، اعتبار داشتن شخص حقوقی در کنار اشخاص حقیقی است. به رغم پذیرش اصل شخصیت حقوقی در منابع فقهی و وجود مصادیق آن در دوره تشریع و پیش از آن، در منابع فقه استدلالی گذشته، نگاه مستقلی به آن صورت نگرفته است و تنها در دوره معاصر و به دلیل گسترش نیاز به این تاسیس حقوقی، کم و بیش مورد توجه قرار گرفته است. به اقتضای طبیعت مسایلی که تازه محل توجه و بحث شده و با توجه به آثار فقهی و حقوقی فراوانی که براین امر بار می شود، پرداختن چند باره و گسترش جنبه های گوناگون بحث لازم می نماید. نگارنده در پژوهشی تفصیلی که خود بخشی از یک پژوهش گسترده در موضوع ضمان و مسیولیت مدنی دولت در اقدامات زیانبار می باشد، به این موضوع پرداخته است، و در اصل پژوهش، علاوه بر مفهوم شناسی بحث و نشان داد بیشینه موضوع در منابع داده است. آنچه در این مقاله آمده، تنها گزیده ای از ادله عام این بحث است که در دو بخش کلی استدلال به سیره عقلا و اطلاقات و عمومات ادله، سامان یافته است.

شخصیت حقوقی، سیره عقلا، عقود جدید، مالکیت، خطایاب شارع