عطیه علیزاده نوری - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
محمدتقی فخلعی - استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
حسین صابری - استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

نوشتار پیش رو با رویکرد تاریخی- تحلیلی و با هدف طرح روایتی جامع از پیشینه و روند به کارگیری مخالفت با عامه به عنوان مرجح باب تعارض اخبار نوشته شده است. در این اثر تلاش شده تا با واکاویدن سیر تاریخی موضوع، در خلال بررسی نوشته های برجای مانده از فقه امامیه، از زمان نخستین کاربردها تا عصر حاضر، موقعیت آن نشان داده شود. درنگ در رویکردهای متفاوت پدید آمده در مرجحیت مخالف با عامه، شرایط و چگونگی اعمال آن در میان فقها و نیز فراز و فرودهای پدیدارشده در گذر تاریخ، نتایج تامل برانگیزی را به بار نشانده است که از جمله می توان به اذعان به وجود رویکردهای سلبی و ایجایی نسبت به اصل موضوع، تغییر یافتن ادبیات موضوع پس از چند قرن، گزینش معیار تقیه در اخذ به این مرجع و ادعای برقراری تلازم میان تقیه و مخالفت با عامه از منظر اکثر فقها اشاره کرد. ضمن این که این مقاله، شماری از آسیب های ناشی از تحلیل غلط و درک نامناسب از حقیقت مخالفت با عامه و شروط به کارگیری آن را نیز بررسی کرده است.

عامه، تقیه، مخالف با عامه، حمل بر تقیه، تعارض اخبار