علی رحمانی - مدرس حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی
الناز تجویدی - کارشناس ارشد حسابداری

شناسایی متغیرهای موثر بر بازدهی و قیمت سهام با توجه به گسترش بازار سرمایه از اهمیت بسیاری برخوردار است برای پیش بینی بازده مدلهای مختلفی مثل مدل قیمت گذاری داراییهای سرمایه ای مدل بازار، تیوری قیمت گذاری آربیتراژ و مدل عاملی وجود دارد طبق مدل قیمت گذاری داراییهای سرمایه ای، بتا تنها متغیری است که میتواند بازدهی را پیش بینی کند پژوهشهای که در زمینه توان پیش بینی این مدل و نی زاستفاده از سایر متغیرهای انجام شده است ، حاکی از آناست که متغیرهای دیگری وجود دارند که بهتر از بتا توان پیش بینی بازدهی را دارند. برخی از این متغیرها شامل اندازه، نسبتهای بدهی به حقوق صاحبان سهام ارزش دفتری به ارزش بازار سهام، سود به قیمت و فروش به قیمت هر سهم می باشد در این پژوهش توان متغیرهای مذکور و همچنین بتا در پیش بینی بازدهی سهام آزمون شد تا متغیرهایی که بهتر از بتا توان پیش بینی بازدهی سهام را در بازار بورس تهارن دارند شناسایی شوند. متغیرهای مستقل در قالب مدلهای یک متغیره با متغیر وابسه بازدهی برای هر یک از سالهای 76 تا 82 آزمون شدند. همچنین مدلهای چند متغیره نیز به دو صورت مقطعی ادغامی و سالانه انجام شد نتایج آزمون مقطع نشان داد که مدل در کلیه مقاطع از نظر آماری معنادار است و توان تبیین آن نسبت به مدلهای تک متغیره، در تمام سالها بیشتر است در آزمون های یک متغیره بین نسبت فروش به قیمت هر سهم و سود به قیمت در چهار سال متوالی ارتباط معنادار با بازدهی مشاهده شد اندازه برحسب ارزش بازار سهام، در چهار سال متوالی با بازدهی ارتباط معنادار داشت بین اندازه به عنوان لگاریتم جمع داراییها با بازدهی در چهار سال متوالی ارتباطی مشاهده نشد. و نتایج مرتبط با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام ثبات نداشت. همچنین بین بتا و بازدهی سهام به گونه ای که مدل ACAPM پیش بینی می کند ارتباط پایداری مشاهده نشد و نتایج در طول سالهای مختلف متفاوت بود بین نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام با بازدهی هیچ ارتباط مشاهده نشد. باتوجه ب تاثیر احتمالی مدلهای آماریبر نتایج احتمالی مدلهای آماری بر نتایج، آزمونهای تکمیلی بر مبنای تشکیل پرتفوی براساس هریک از متغیرهای بتا و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام تشکیل شد. باتوجه به مقدار هریک از متغیرهای سه پرتفوی تشکیل شد نتایج حاصل از این آزمون نشان داد که طی سالهای 1379- 81 و 82 پرتفوی ها با بتای بالا بازدهی بیشتری نسبت به پرتفوی با بتای پایین داشتند در مورد پرتفوی های تشکیل شده بر مبنای ارزش دفتری به ارزش بازار سهام نتایج با مدلهای رگرسیون سازگاری داشت.

بازدهی سهام، متغیرهای حسابداری، متغیرهای بازار، تحلیل بنیادی بتا