حسن کلاکی - کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی

نظریه بنیادی روشی مدرن برای کشف مفاهیم بنیادی از دل دادههای تحقیق کیفی است. از این منظر،یک روش کیفی با تکنیک اکتشافی- استقرایی است، اما پوزیتیویسم روشی است کمی با تکنیک قیاسی به دنبال تایید یا رد مدل نظری و فرضیات تحقیق.نظریه بنیادی سه مرحله اساسی کدگذاری باز، محوری و انتخابی دارد. البته مراحل روششناسی نظریه بنیادی لزوما پیدرپی نیست؛ بلکه بر اساس تحلیل همزمان است. یعنی محقق همزمان میتواند به گردآوری،طبقهبندی، و تجزیه و تحلیل دادههای تحقیق بپردازد و از ارتباط میان مقوله مرکزی با دیگر مقولات خط داستانی پدید میآید. در نظریه بنیادی، برخلاف تحقیقات کمی، پیشاز تحقیق میدانی نمیتوان نمونهگیری نظری را برنامهریزیکرد. معیار قضاوت در نمونهگیری نظری هنگامی اتفاق میافتد که اشباع نظری مقوله یا نظریه صورت پذیرد. هنگامی که محقق، پساز پیمودن روند مسیرهای فوق، به کشف نظریه نرسید باید حساسیت نظری راافزایشدهد، یعنی پرسیدن و مقایسه مداوم در طول تحقیق که اساس نظریه بنیادی را تشکیل میدهد

اشباع نظری، نمونهگیری نظری، تحلیل همزمان، خط داستان، کدگذاری