عبدالعلی آل بویه لنگرودی - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین
سریه شیخی قلات - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین

زبان مجموعهای از نشانههاست که برای پیامرسانی به کار می رود. برای آنکه این پیام ها میان فرستنده و گیرنده بهراحتی انتقال یابد، گاهی با نشانههایی همراه می گردد تا گیر نده همان پیامی را دریابد که مورد نظر فرستنده است. یکی از این نشانهها در زبان عربی و فارسی، تاکید یا توکید نامید میشود و بر اساس نقشهای ششگانهای که یاکوبسن (Jakobsen (برای ارتباط کلامی بیان می کند، خود را بیشتر در نقش ترغیبی و ارجاعی زبان نشان میدهد. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد زبانشناختی، میکوشد ضمن ارایه کارکرد نشانههای تاکید در سه قسمت ابزار ، حرف و اسلوب به بررسی کاربرد و نقش آن در زبان امروزین عربی بپردازد و معادلهای آن را در فارسی واکاوی کند. به همین منظور، دو کتاب الایام اثر طه حسین و مقدمهللشعر العربی اثر ادونیس و ترجمه آن دو را مورد بررسی قرار میدهد. این دو، از نویسندگان و ادیبان مطرح دوره معاصر هستند و نثر آنان به عنوان نثر معیار مورد قبول همه صاحبنظران است. یافتههای این پژوهش نشان می دهد که ابزارهای تاکید، کارکرد تاکیدی خود را در زبان امروزین عربی از دست دادهاند و تنها برای تقویت و استحکام بافت کلام به کار میروند. لذا در زبان فارسی نباید برای آنها معادلی در نظر گرفت. نقش تاکیدی برخی از حروف تاکید نیز مانند قد کمرنگ شده است و تنها در تعیین نوع فعل نقشآفرینی میکنند. دسته دیگر از آنها نیز در متون معاصر کاربرد بسیار کمی دارند؛ مانند: ن تاکید. ولی اسلوبهای تاکید همچنان نقش تاکیدی خود را ایفا میکنند و به راحتی در زبان فارسی معادل یابی میشوند.

زبان عربی، نشانههای تاکید، معادلیابی، طه حسین، ادونیس