ادریس امینی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، نویسنده مسوول
بوالحسن امین مقدسی - دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

نگارندگان در این مقاله، فرایند واژه افزایی این دو زبان را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و توانایی ها ومحدودیت های هریک از این دو زبان را در مسیر پویایی و زایایی نشان داده اند .این پژوهش، اشتقاق ،ترکیب و تغییر معنایی کلمات را به عنوان سه سازوکار اصلی و مشترک میان این دو زبان در حوزه واژه افزایی مورد مطالعه و دقت نظر قرار داده است. مطالعه حاضر نشان می دهد ساختار گسترده اشتقاقی و ترکیبی که زبان فارسی از آن برخوردار است، در قرن گذشته، بیشتر در خدمت زایایی قرار گرفته وطیف وسیعی از واژه های جدید به ذخیره انبوه واژگانی این زبان راه یافته است. در زبان عربی، از آنجاکه واژگان در قالب هایی وزنی پایه ریزی شده اند قالب ها، انعطاف لازم را برای صورتبندی واژه هایی که از طریق ترکیب ساختاری ساخته می شوند، ندارند و محدودیت های ساختاری خود را بر برخی واژگان تحمیل می کنند. در زبان فارسی نیز، تکیه افراطی بر ساخت واژگان از طریق ترکیب، در مواردی باعث استفاده کمتر از عناصر اشتقاق ساز و نادیده گرفتن عنصر اشتقاق شده و مانعی دربرابر زایایی واژگان اشتقاقی ایجاد کرده است.

واژه افزایی، اشتقاق، ترکیب، تغییر معنایی.