محمدرضا عزیزی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

در مقاله حاضر، هشت ترجمه موجود از تمام یا گزیده ای از غزلیات خواجه حافظ شیرازی به زبان عربی گردآوری و معرفی می گردد. میزان توفیق مترجمان عرب زبان در انتقال اندیشه و هنر حافظ بررسی می شود و به کیفیت فهم اشعار و تمایز سبکی این ترجمه ها در زبان مبدا و مقصد پرداخته می شود. انگیزه و زاویه دید مترجم در هر اثر ،بازگو می گردد و رویکرد ترجمه اعم از تحت اللفظی ، ارتباطی و آزاد بیان می شود؛ تلاش خواهد شد ریزه کاری های رویکرد هر مترجم پیگیری و یکدستی رویکرد نیز با مثال های گوناگون ، تبیین گردد. سپس به شیوه ای توصیفی - تحلیلی ، کیفیت پاره ای از مولفه های سبک آفرین حافظ همچون آرایه های لفظی و معنوی، موسیقی، ارجاعات تاریخی و فرهنگی، لحن، تنوع ساختارها و غیره در این ترجمه ها مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین با عنایت به بستر مشترک شعر فارسی و عربی، برخی ظرافت ها و تفاوت های فرهنگی نیز ذکر می شود و به توان مترجمان در بومی سازی مفاهیم به زبان عربی توجه می گردد. همچنین که امتیازات و نقاط قوت هر ترجمه بررسی می شود، برخی از کژتابی های مترجمان در فهم غزلیات حافظ یا برابر نهاده های تحت اللفظی و نارسا نیز ارزیابی می گردد. اما به طور کلی، بنا به دلایل گوناگون می توان گفت حافظ غالبا شخصیتی یک سویه و تک بعدی در ادبیات عربی می باید و این ترجمه ها نیز کمتر، قابل تاویل و دلنشین مخاطب می گردد.

غزلیات حافظ شیرازی، زبان عربی، ترجمه تحت اللفظی، ترجمه ارتباطی ،ترجمه آزاد