سیدضیاءالدین حسینی - دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه علامه طباطبایی
سیدحمید طالب زاده - دانشیار فلسفه دانشگاه تهران

بحث الهیات ایجابی و سلبی ، دو جریان متقابلی که در طول تاریخ تفکر فلسفی در باب خدا هر یک متفکران بزرگی را از آن خود کرده اند، بحث از یکی از مهم ترین وجوه رابطه معرفت شناختی انسان و خداست. مقاله حاضر به بحث از تلقی مایستر اکهارت (Eckhart Meister) (حدود1260-1328م)، عارف بزرگ مسیحی ، در باب این دو رویکرد ایجابی و سلبی می پردازد. در این مقاله، در ابتدا باتوجه به تعابیر اکهارت هر دو الگوی سلبی و ایجابی در منظومه فکری این متفکر اجمالا برجسته می شود. سپس برای هماهنگ کردن این دو سنخ تعبیر متعارض پیشنهاداتی طرح و مورد ارزیابی قرار می گیرد. پس از آن، از آنجا که جمع شایسته میان این تعابیر متعارض تکلف آمیز می نماید، هر دو الگو در منظومه فکری اکهارت به رسمیت شناخته شده، و سپس در دو بخش بعدی مقاله هر یک از این دو رویکرد سلبی و ایجابی تفصیلا مورد بحث و ارزیابی انتقادی قرار می گیرد. پس از آن در بخش جمع بندی و خاتمه از وجهه نظر تبیینی دیگری برای تبیین این تعارض ها از طرقی مانند تفکیک تاریخی و تفکیک میان مقام های بحث تلاش میشود. در پایان نیز به آبشخورهای فکری مختلف و علایق و تعلقات متفاوتی اشاره می شود که ازجمله این دو رویکرد متعارض اکهارت ریشه در آنها دارند.

اکهارت، خدا، الهیات، ایجابی، سلبی