محمدرضا عبدالله نژاد - استادیار فلسفه دانشگاه تبریز

مفهوم اراده جزء یک ی از مفاه یم کلی دی فلسفه اخلاق کانت و شوپنهاور محسوب می شود. در نظام اخلاقی کانت، اراده زمان ی وجهه اخلاق ی پی دا م یکند که کاملا تابع عقل و قوانین ماتقدم و مطلق آن باشد. اما شوپنهاور معتقد است که چون اراده انسان مقدم بر عقل اوست، بنابرا ین عقل نم یتواند اراده را به انجام کاری وادارد. او بهجای عقل، انگیزهها و محرکها را بهعنوان منشا اصلی شکل گی ری هر عمل ارادی- ازجمله عمل اخلاقی- میداند. ول ی نکته مهم اینجاست که او با تقسیم محرکها به سه نوع همدل ی ، اگوییسم و سوء نی ت ، فقط همدل ی را بهعنوان محرک عمل اخلاقی یا پایه اصلی اخلاق قرار میدهد و دو محرک دیگر را بهعنوان محرکهای ضداخلاقی کنار میگذارد. او با انجام این کار پایه عقلانی اخلاق کانت را در قالب سه نوع استدلال مورد انتقاد قرار میدهد: او ابتدا فرمال یسم اخلاق ی کانت و ادعاهای ماتقدم آن را زیر سوال میبرد، سپس تزلزل مفهومی موجود در اخلاق کانت را (که ناشی از ناسازگاری میان ادعای ظاهری او مبنیبر تاسیس اخلاق بر پای ه عقل و علاقه باطنیاش به اخلاق کلامی است) مورد انتقاد قرار داده و در نهایت نظام اخلاقی کانت را متهم به اگوییسم میکند. در نتیجه، مقال ه حاضر سع ی م یکند با توصیف انتقاد شوپنهاور از نظام اخلاقی کانت، جایگاه و ویژگی اصلی اخلاق شوپنهاور را مشخص نماید.

کانت، شوپنهاور، اراده، عقل، انگیزه، تکلیف، همدلی