مهدی نوری پور - دانشیار ترویج کشاورزی و توسعه روستایی. گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
مرتضی نوری - دانشجوی دکتری توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج
آیت اله کرمی - دانشیار اقتصاد کشاورزی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

اهمیت آب به عنوان مایه ی حیات و شرط لازم در شکل گیری و بقای اجتماعات روستایی در شرایط اقلیمی و جغرافیایی ایران و نیز به عنوان محرک اصلی و محور توسعه ی کشاورزی، لزوم مدیریت مصرف شایسته و کارآمد آن را ضروری تر می سازد .از این رو، حضور مسیولانه و فعال بهره برداران در مدیریت سامانه های آبیاری بر مبنای اصول و مبانی رهیافت مدیریت مشارکت مدار می تواند سهم به سزایی در مدیریت پایدار منابع آبی کشور داشته باشد. هدف اصلی مطالعه حاضر، شناسایی عواملموثر بر مشارکت روستاییان در مدیریت و بهره برداری از شبکه ی آبیاری و زهکشی دشت لیشتر شهرستان گچساران است .جامعه ی آماری این پژوهش شامل 417نفر از بهره برداران و روستاییان تحت پوشش شبکه بوده است که از این میان، تعداد 163 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شدند .ابزار اصلی مورد استفاده جهت گردآوری داده ها، پرسشنامه ای ساختارمند بوده است که روایی آن بوسیله ی اساتید گروه توسعه ی روستایی دانشگاه یاسوج و کارشناسان مربوطه مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ از 0/633تا0/923 برآورد شد. یافته ها نشان داد که متغیرهای سرمایه ی اجتماعی، نگرش نسبت به اثربخشی مشارکت، عوامل اجتماعی -فرهنگی، عوامل ساختاری، تجربه ی کشاورزی، سابقه ی مشارکت کشاورزان در طرح های مشارکتی، رابطه ی مثبت و معنی داری با مشارکت در مدیریت و بهره برداری از شبکه ی آبیاری داشته است. در مقابل، رابطه ی عوامل اقتصادی، نگرش نسبت بهنهادهای مربوطه، عوامل فنی، مدت اقامت در روستا، سطح تحصیلات، مساحت و تعداد قطعات اراضی زراعی و اراضی تحت پوشش شبکه، با مشارکت کشاورزان معنی دار نبوده است. فزون بر آن، نتایج حاصل از رگرسیون خطی چندگانه حاکی از آن استکه متغیرهای عوامل ساختاری و تجربه ی کشاورزی، حدود 44 درصد از تغییرات متغیر میزان مشارکت در شبکه ی آبیاری وزهکشی را تبیین می کنند.

مشارکت آب بران، مدیریت شبکه ی آبیاری و زهکشی، دشت لیشتر