حمیدرضا ایمانی فر - دستیار علمی دانشگاه پیام نور لامرد استان فارس، گروه روانشناسی
قاسم بستانی - استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات، گروه علوم قرآن و حدیث
فرح دودمان - دستیار علمی دانشگاه پیام نور لامرد استان فارس، گروه علوم تربیتی
روح الله رییسی - مربی آموزشی دانشگاه پیام نور لامرد استان فارس، گروه الهیات

هدف از این تحقیق، بررسی و مقایسه شباهت ها و تفاوت های دو دیدگاه قرآن و روانشناسی درباره شیوه های مواجهه، اهدافدرمانی و رویکردهای درمانی– مراقبتی با بیماران در حال مرگ می باشد. مرگ مفهوم پیچیده ای دارد که می تواند با دردو رنج زیادی همراه باشد. مقایسه دیدگاه روانشناسان درباره نحوه مواجهه و مقابله با درد و رنج مرگ، با قرآن کریم که بهاعتقاد مسلمان توصیف کننده جامع ترین (مایده/ 3) و معتدل ترین (بقره/ 143) روش زندگی است که اصول اساسی تمامیادیان الهی را تایید می نماید (نساء/ 162)، بسیار قابل توجه خواهد بود.نتایج نشان داد که هر دو دیدگاه بر تمایل انسان به جاودانگی و ترس از مرگ تاکید می کنند و توافق دارند که نوع واکنش هایهیجانی افراد در مواجهه با مرگ و پذیرش آن، بستگی به رفتار، ساختار شخصیتی و توان مقابله ای او با مسایل و مشکلاتگذشته در طول زمان حیات دارد. اما مهترین تفاوت این دو دیدگاه در اعتقاد یا عدم اعتقاد به حیات پس از مرگ استکه باعث تفاوت در تعریف عملیاتی کیفیت مرگ، اهداف درمانی، و نوع مواجه با مرگ می شود. روانشناسی با تکنیک هایمختلف روانشناختی و توصیه به کاهش سطح هوشیاری و مراقبت های تسکینی موقتی، در کاهش درد و رنج بیماران درحال مرگ تلاش می نماید، هرچند در کاهش درد جسمانی موفق بوده اند، اما در کاهش رنج روانشناختی به دلیل نداشتننظریه هایی برای حیات جاوید، همیشه با مشکل مواجه بوده اند. در مقابل؛ قرآن کریم ضمن موافقت با مراقبتهای تسکینیبرای کاهش درد جسمانی، به نظریه پردازی برای حیات جاوید پرداخته است و با وجود آنکه کاهش درد و رنج بیماران رادر مقایسه با عظمت جهان آخرت (زمر/ 13)، از درجه چندم اهمیت برخوردار می داند و هدف اصلی کار با بیماران در حالمرگ را -با توصیه به وصیت و انجام معوقات شرعی- آماده کردن آنها برای سفر آخرت می داند؛ قادر است، در کاهش رنجروانشناختی بهتر از دیدگاههای روانشناسی معاصر که بر اساس اصل لذت گرایی و فرهنگ سکولار بنا شده اند، عمل کند.

قرآن، روانشناسی، مرگ، مردن، جهان آخرت