جابر دانش - دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس

برای شناخت آثار کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی آموزه های اسلام در شهرها و تبیین الگویی برایتمایز این شهرها از سایر نمونه ها در دوره های مختلف، بررسی ها و تحقیقات متعددی انجام و تحلیل هایگوناگونی ارایه شده است که بخشی از آن، متوجه اشارات و نصوص متعدد دینی در باب امور آبادی و عمرانشهری است. ماهیت خاص شهرهای حیطه جهان اسلام و جلوه مفاهیم و خصوصیات مشترک و فراگیر درآن ها، بیانگر شیوه نفوذ و حاکمیت فرهنگ اسلام و ارتباط آنها با آموزه های دینی است. از این رو شهراسلامی، اصطلاحی است که به معرفی شهرهای متاثر از فرهنگ و ارزش های اسلامی می پردازد. این مقاله باتکیه بر اشارات آیات در مورد وجوه مختلف معماری و شهرسازی و با تکیه بر آراء مفسرین و لغت شناسان،شناسه ها و مولفه های شهر مورد نظر قرآن کریم را استخراج و مورد بازبینی و تحلیل قرار داده است و ازپرداختن به آیاتی که ناظر بر شیون اولیاء الهی وزند گی اخروی است و تجویز آن در امور جاری دنیویغیرممکن، پرهیز نموده است. در این راستا، اطلاعات و داده های موردنیاز در این تحقیق به روش اسنادیگردآوری و با رویکردی توصیفی- تحلیلی مورد مداقه و بررسی قرارگرفته اند. قرآن کریم با هدف پرهیز از ساخت وساز بیهوده و زیان بار، به صفاتی همچون امنیت، آرامش، حرمت و تطابق با شرایط طبیعی و اقلیمی درعمران شهری و دنیوی اشاره دارد که البته جنبه های آرمانی، متکامل و مطلق آن را نیز در سرای اخروی موردتوجه قرار می دهد. همچنین اسلوب قرآن در تبیین صفات ساخت وسازها، توجه به ابعااد کیفی در تامین سرپناه ومکان اجتماع انسانی است و اصولا آموزه های دینی از تعیین ضوابط جزیی و دستورالعمل های خاص خوددارینموده است.

شناسه های شهر، اشارام قرآن، فرهنگ اسلامی، صفات عمران، اهداف ساخت