مهدی قانع دوست نفوتی - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرانزلی
محمدرضا شرافت پیما - استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرانزلی

در نظام حقوقی ایران، معامله فضولی، معامله ای است صحیح و غیر نافذ که با اجازه مالک تنفیذ می شود. در تعریف معامله فضولی باید گفت که: معامله فضولی عبارت است از این که شخصی بدون داشتن اذن یا سمت قانونی، مال غیر را اعم از این که به نام غیر یا به نام خود به حساب و مصلحت مالک مورد معامله قرار دهد. شخص معامله کننده را فضول،طرف معامله را اصیل و شخصی که مال او بدون مداخلهاش مورد معامله قرار گرفته غیر یا مالک مینامند.معامله فضولی معاملهای است غیرنافذ که نفوذ آن متوقف بر اجازه مالکمی باشد. از جمله شروطی که در عقد مطح است برخی مربوط به نفس عقد هستند و برخی دیگر مربوط به متعاقدین است که با رعایت این شروط عقد صحیح منعقد می شود. یکیاز شروط مهم اینست که هر یک از متعاقدین باید مالکیت مورد معامله را داشته یا ماذون از جانب مالک باشند سخن در اینکه اگر کسی مال غیر را برای فرد یا برای غیر موضوعمعامله قرار دهد ٬ بدون اینکه از طرف مالک اذن داشته باشد به عبارتی معامله را به صورت فضولی انجام دهد آیا معامله صحیح است. این معامله چه احکامی را به دنبال دارد اگر چه فقها در عقدی که به وسیله فضولی اجرا می شود اختلاف نظر داشته و هر گروهی رایی متفاوت با دیگری برگزیده اند اما در یک نکته اتفاق نظر داشته و معتقدند ایقاع فضولی باطل است. به هر ترتیب در این مجموعه سعی بر این شده تا بررسی اجمالی در مورد عقد فضولی صورت گرفته و نظرات فقها مورد بررسی قرار گیرد.

معامله فضولی، اجازه، فقه