معصومه شبستری - دانشیارزبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
الهه ستاری - کارشناس ارشدزبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی تهران

ادب فارسی و عربی در دورهی معاصر از دو جنبه دارای اهمیت ویژهای است. یکی بازگشت به شیوه ی شاعران بزرگ کهن و دیگری دگرگونی در موضوعات شعری به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی که اندک اندک در ایران و جهان پدیدار گشت. سعاد صباح و عارف قزوینی هر دو در جامعهای زندگی میکردند که این دو جامعه گرفتار پارهای مشکلات اجتماعی از قبیل جهل و نادانی، خرافات و نبود آزادی بود. هر یک از این دو شاعر به عنوان مصلحان جامعه خواهان حل این مشکلات و اوضاع جامعه به سمت و سویی که مسبب ترقی جامعه است، شدند. این پژوهش که به شیوهی توصیفی -تحلیلی و با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی انجام شده است؛ به بررسی مضامین اجتماعی اشعار این دو شاعر میپردازد.نتایج حاکی از آن است، بر اساس محاسبات انجام شده عشق به وطن و آزادیخواهی با 11درصد میزان فراوانی در اشعار سعاد به یک میزان تکرار شدهاند و همین مضامین در اشعار وی نیز به حاشیه رفته است. در اشعار عارف نیز عشق به وطن، مسایل زنان، آزادیخواهی و استبدادستیزی با 14درصد میزان فراوانی در اشعار وی به یک میزان تکرار شده اند. هم چنین استبدادستیزی به میزان 33درصد بیشترین میزان فراوانی را در اشعار سعاد به خود اختصاص داده ودر اشعار عارف نیز علمآموزی به میزان 42درصد بیشترین میزان فراوانی را در برگرفته است.

مضامین اجتماعی، سعاد صباح، عارف قزوینی، آزادی