مهشید منزوی - هییت علمی جهاددانشگاهی واحد استان البرز

بیشتر شهرهای کشورمان یا برروی یک یا چندین گسل شکل گرفته و توسعه یافته اند و یا در نزدیکی یک گسل اصلی قرار گرفته اند. این امر بسیاری از سکونتگاه های کشورمان را، در معرض لرزه خیزی و آسیب های ناشی از آن قرار داده است.وقوع زلزله در شهر بم سرآغاز دوران جدیدی در مدیریت شهری ایران از منظر مدیریت مخاطرات بوده است. به طوری که علاوه بر نقش مشخصات نسبی مکان سکونتگاهها در ارتباط باگسل ها و یا دیگر عوامل خطرآفرین و بحران ساز، توجه به فرسودگی بافت و تاثیرمشخصات کالبدی آن در افزایش خطرات وصدمات ناشی از زلزله در سرلوحه مطالعات مدیریت شهری و مدیریت بحران ناشی از زلزله قرار گرفت.شهر قم به عنوان یکی از شهرهای پرجمعیت کشورمان که در محدوده مرکزی و قدیمی خود بافت فرسوده ای دارد والبته با موضوعورود زایران حرم حضرت معصومه و نیز قرارگیری در مسیر یکی از مهم ترین راههای مواصلاتی کشورمان نیز روبرو است می تواند بهعنوان یکی از شهرهای در معرض خطر آسیب های ناشی از مخاطره زلزله مطرح شود. وجود زلزله های بزرگ در پیشهینه لرزه خیزی استان قم و همجوار بودن آن با استان پرخطر تهران ،لزوم بررسی میزان آسیب پذیری از زلزله شهر قم را ضروری ساخته است. در اینمقاله ضمن کسب شناخت از برخی ویژگی های کالبدی منطقه یک شهر قم، آسیب پذیری منطقه در برابر زلزله بر اسهای هریک ازمتغیرهادرمنطقه بررسی و تحلیل شده است. نتایج بررسی نشان داد، ویژگی های متغیرهای فاصله کاربری ها از فضاهای باز، وضعیت دسترسی ها، سال احداث بنا و نوع مصالح، به ترتیب بیشترین تاثیر را در آسیب پذیری ناحیه یک منطقه یک شهر قم از زلزلهه دارنهد .بنابراین به منظور برنامه ریزی مدیریت کاهش خطرات و آسیب های ناشی از زلزله توجه به این شاخص ها ، ایجاد فضاهای باز در منطقه ، اصلاح معابر و تعریض و بهسازی آن ها و نوسازی بافت با استفاده از مصالح استاندارد و با کیفیت فنی مناسب ضروری خواهد بود

کالبد، آسیب پذیری، خطر پذیری، مدیریت، زلزله